སྤྲོ་ཚིགས་ཆོས་གྲགས།
ཐོག་མའི་སྤྱི་བཤད།
སྙན་ངག་མེ་ལོང་ནི། རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་ངག་མཁན་དབྱུག་པ་ཅན་གྱིས་སྐབས་དེའི་སྒྱུ་རྩོམ་གྱི་གཞུང་གྲགས་ཅན་དག་ལ་ཞིབ་དཔྱད་ཐོག་ཉུང་ངུ་རྣམ་གསལ་གྱི་ཚུལ་དུ་སྒྲིག་རྩོམ་མཛད་པ་ཞིག་རེད།
སློབ་དཔོན་དབྱུག་པ་ཅན་ནི་སྤུ་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་དུས་མཉམ་ཙམ་དུ་བྱོན་ཞིང༌། ཁོང་གིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལས་གཞན་གཞོན་ནུ་བཅུའི་འཇུག་པ་བྱ་བའི་ཚིག་ལྷུག་གི་སྒྲུང་ཞིག་དང༌། བྲི་ཙྪ་ཀཊཱིཀྐ་བྱ་བའི་ཟློས་གར་གྱི་བསྟན་བཅོས། སྒྱུ་རྩལ་ཡོངས་སུ་དཔྱད་པ་བྱ་བ་ལེའུ་བཞི་ཅན་1ཞིག་བཅས་མཛད་པར་གྲགས་པ་ལས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ནི་ད་ལྟའི་བར་རིན་ཐང་ཉམས་མེད་དུ་གནས་པའི་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན། འདི་ཉིད་རྒྱལ་པོ་པུ་ལ་ཀེ་ཤ་བྱ་བའི་སྲས་དག་གི་སློབ་རྟེན་དུ་བྲིས་པར་གསལ་རུང་2། དགོས་པ་གཙོ་བོ་དེ་ཙམ་མིན་པ་ནི་གཞུང་འདིའི་ནང་དོན་དང་འཕྲིན་ལས་ཐོག་ནས་ལམ་ཙམ་དཔོག་ཐུབ།
ཆབ་སྲིད་ཐོག་གཅིག་གྱུར་མེད་པའི་བོད་སིལ་བུའི་སྐབས་སུའང་ཆོས་ལུགས་མི་སྣ་མང་པོས་རང་འགུལ་ངང་ཆོས་དང་ཤེས་རིག་སྡུད་ལེན་དང་དར་སྤེལ་བཏང་བས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྤྱི་དང་རྩོམ་རིག་ལག་ལེན་ཡང་འཕེལ་རྒྱས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཏུ་སོན་ཡོད། འབྲོམ་སྟོན་པའི་ཇོ་བསྟོད་དང༌། མི་ལའི་གསུང་མགུར། ས་སྐྱའི་ལེགས་བཤད་ལྟ་བུའི་གྲགས་རྩོམ་དག་ཀྱང་དུས་སྐབས་དེའི་བརྩམས་འབྲས་ཡིན། འོན་ཀྱང་དུས་དེའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་རྒྱ་ཁྱབ་གནས་བབ་ནི། ཇི་སྐད་དུ། འདི་ན་གྲོང་པ་རྣམས་ཀྱི་ཚིག །རང་དགར་རྐང་པ་བཅད་པ་ལ། །སྙན་ངག་མཁན་དུ་འཛིན་པ་རྣམས། །ཀྱེ་མ་འཁྲུལ་པའི་མཚང་རེ་ཆེ། །ཞེས་པ་ལྟར། བསྒྱུར་རྩོམ་རྒྱ་གར་མའི་རྩོམ་འགྲོས་ལ་དཔེ་ལྟོས་ལད་ཟློས་དང༌། སྒྲིག་བཀོད་ཞན་ཞིང་མཚོན་ཐབས་སྟབས་བདེ་ཡིན་པའི་རང་མོས་འབོལ་རྩོམ་ལྟ་བུའི་ཆུ་ཚད་ལས་བརྒལ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་སྟབས། རྩོམ་རིག་གི་ལག་ལེན་དངོས་ལ་མཛུབ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་སུ་གྱུར་པར་བརྟེན། ཆོས་རྗེ་ས་པཎ་གྱིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལས་ཉེར་མཁོ་ཐོར་བུ་བསྒྱུར་ཏེ་གནད་འགྲེལ་མདོར་བསྡུས་དང་བཅས་མཁས་པ་འཇུག་སྒོ་བྱ་བའི་བསྟན་བཅོས་ནང་བཀོད། དེ་ནི་སྙན་གཞུང་འདི་བོད་ལ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་ཐོག་མ་ཡིན། དེ་རྗེས་འགྲོ་མགོན་འཕགས་པས་ཞལ་བཀོད་གནང་དོན་ལྟར་ཤོང་ལོ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༢༧༧ ལོར་པཎྜི་ཏ་ལཀྵིམཀ་རའི་ཞབས་ལ་གཏུགས་ཏེ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལེའུ་གསུམ་ག་བསྒྱུར་ཞུས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་མཛད་རྗེས་རླབས་ཆེན་བཞག་གོ།
དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། དཔང་ལོ་ཆེན་པོ་ནས་བཟུང་རིམ་བྱོན་མཁས་པས་འགྱུར་བཅོས་དང་མཐའ་དཔྱོད་གནང་སྟེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་ཐུབ་པའི་གཞུང་ལུགས་རྣམ་དག་ཅིག་ཏུ་བསྒྱུར་པ་དང་ཆབས་ཅིག །དགོངས་འགྲེལ་རྒྱས་བསྡུས་ཅི་རིགས་བརྩམས་ཏེ་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་བཏོད་པས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་མ་མཐར་ཡང་གཞུང་དེའི་ལེའུ་གཉིས་པའི་རྒྱན་སྦྱོར་ཚུལ་ལ་དཔེར་བརྗོད་གསར་འཇོག་ཅིག་བྱེད་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་དར་ནས་གཞུང་དེ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་རྩ་བའི་གཞུང་ལུགས་སུ་གཏན་ཆགས་པར་གྱུར།
དེ་ལྟར་སྙན་ངག་མེ་ལོང་བོད་དུ་དར་སྤེལ་བྱུང་བ་དེས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་བརྗོད་བྱ་དང་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་ཐད་ཤུགས་རྐྱེན་ནམ་འཕེལ་རྒྱས་གསར་བ་བྱུང་ཞིང༌། ལུས་གཟབ་ནན་ལ་རྒྱན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་སྤུད་པའི་སྙན་ཚིག་གི་རྩོམ་ལུས་སོགས་འགྲུབ་པར་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་ཐོན་ཡོད།
ས་བཅད་དང་པོ། སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པའི་དོན་སྙིང་བཤད་པ།
རིག་གནས་གང་ཞིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ནི་རིག་གནས་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སོ་སོའི་གསར་གཏོད་ཀྱི་ཆུ་ཚད་ལ་ལྟོས་ཤིང༌། གསར་གཏོད་ཅེས་པའང་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་རྨང་གཞི་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བརྟེན་ཡོད་པས་དེ་དག་ཕན་ཚུན་གྱི་འབྲེལ་བ་ནི་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་ཡིན། བོད་ཀྱི་རྒྱུན་སྲོལ་རྩོམ་རིག་གམ་གསར་དར་རྩོམ་རིག་གང་ཡིན་ཡང་ཕྱོགས་ལྷུང་མེད་པར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་ནི་དགོས་ངེས་ཤིག་ཡིན་ལ། དེ་ལྟར་བྱེད་པར་རྩོམ་གཞུང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་དང་ཡང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད།
གཅིག གསར་རྩོམ་ལ་འཇུག་པའི་མཛུབ་ཁྲིད་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པ།
སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་དབུར་སྒྲ་དང་སྙན་ངག་གི་གལ་འགངས་སྐོར་ཤོ་ལོ་ཀ་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྟན་ཅིང༌། དེ་ལས་སྙན་ངག་གསར་རྩོམ་གྱི་དགོས་པ་ལ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ལུགས་སྡེ་ཆེན་པོ་བཞིའི་སྐྱོན་ཡོན་བླང་དོར་ལ་མི་རྨོངས་པར་བྱེད་པ་དང༌། ལེགས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་འབྲེལ་བའི་གྲགས་པ་དུས་རིང་དུ་གནས་པ། ཡིད་ལ་དགའ་བདེའི་འདོད་པ་འཇོ་བ་བཅས་གསུངས་པ་ལྟར། བོད་ཀྱི་རྒྱུན་སྲོལ་ལའང་རྩོམ་པའི་ལས་ལ་མཐོང་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་བྱེད་དེ། ཇི་སྐད་དུ། གང་ཕྱིར་མཁས་པའི་ལས་གསུམ་ལས། །རྩོད་འཆད་ངག་ལ་མ་ངེས་པ། །སྲིད་ཕྱིར་མི་འཁྲུལ་རྩོམ་པ་ཡིན། །ཞེས་དང༌། རྗེ་ཙོང་ཁ་པས། རིགས་ལམ་རྣམ་པར་ཕྱེད་པའི་རྣམ་དཔྱོད་དང༌། །གཞུང་ལུགས་གདམས་པར་ཤར་བའི་ཉམས་ལེན་དང༌། །ཚིག་སྦྱོར་ཚུལ་ལ་མཁས་པའི་ངག་གི་དཔལ། །ས་སྟེང་འདི་ན་རིན་ཆེན་རྣམ་གསུམ་སྣང༌། །ཞེས་དང༌། ཨ་ལག་ཤས། རྩོད་ལ་མཁས་ཀྱང་རྩོམ་ཚུལ་མི་ཤེས་ན། །ལྕེ་བརྒྱ་སྤྲུལ་ནས་སྨྲས་ཀྱང་ལྐུགས་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པས་མཚོན་ནོ།།
བོད་ཀྱི་རྩོམ་འབྲིའི་ཤེས་བྱར་འཇུག་པའི་ཁྲིད་སྟོན་གྱི་རྩ་བའི་གཞུང་ལུགས་ནི་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ཡིན་ཞིང༌། གཞུང་དེ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་འབྲིའི་ལག་ལེན་ལས་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པ་ཞིག་མིན་ཡང༌། བོད་ཀྱི་རྩོམ་འབྲིའི་ལག་ལེན་དངོས་དང་ཕན་ཚུན་མཐུན་སྦྱོར་གང་ལེགས་ཡོད་པར་བརྟེན་གཞུང་དེ་ལས་གཞན་ཞིག་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོས་སྒྲིག་རྩོམ་མ་མཛད་པ་ལོས་ཡིན། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་རྩོམ་གྱི་ནང་དོན་འབྲི་ཚུལ་དང་ཚིག་སྦྱོར་སྤེལ་ཚུལ་བསྟན་པ་སོགས་གཞུང་དེ་རྩོམ་འབྲིའི་གཞུང་ཞིག་ཏུ་སྒྲུབ་བྱེད་གང་མང་གིས་རྔོ་ཐོགས་ཀྱང་འདིར་སྐབས་དོན་གསལ་ཕྱིར་མཚོན་ཙམ་སྨྲ་ན།
༡༽ སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་སྙན་ཚིག་གསར་རྩོམ་སྐོར་བསྟན་ཡོད། སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིག་གི་རྩོམ་ལུས་བྱེ་བྲག་ཅིག་ཡིན་པའི་སྐབས་འདིའི་སྙན་ངག་གམ་སྙན་ཚིག་ནི། གནའ་བོའི་དམངས་གླུ་དག་ལས་རིམ་པར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཞིང༌། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དར་ཚུན་དེ་བས་ལུས་ངེས་གཏན་ལ་རྒྱན་འཆོར་པོས་སྤུད་པའི་གཟབ་ནན་གྱི་རྩོམ་ལུས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ་ད་ལྟའི་ཆར་མེ་ལོང་ལུགས་ཀྱི་སྙན་ངག་གམ་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་ཏུ་འབོད་དོ། །སྙན་ཚིག་གི་རྩོམ་ལུས་དེའི་གཞི་རྩའི་ཁྱད་ཆོས་ལ་སྙན་ངག་པ་འཇུ་སྐལ་བཟང་གིས། དབྱངས་ཀྱི་འདེགས་འཇོག་གསལ་བའི་ལུས་ལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རྒྱན་གྱིས་སྤྲས་ཤིང༌། སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་སྙིང་བསྡུས་སུ་སྲོག་ཏུ་བྱས་པའི་ཚོར་འདུ་ཤུགས་དྲག་པའི་རྩོམ་རིག་གི་རྣམ་པ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་ཞེས་ཁྱད་ཆོས་ལྔ་ལྡན་ཞིག་ཏུ་བཤད་པ་ལྟར་དང༌། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལག་ལེན་ལྟར་ན་སྙན་ཚིག་གི་ཚིག་ལུས་ནི་ཚིགས་བཅད་འབའ་ཞིག་གིས་ཁྱབ་པའི་སྣང་ཚུལ་གནས་ཡོད། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མའི་ལུས་དང༌། དྲང་འཁྱོག་གི་རྒྱན་སྦྱོར་ཚུལ། སྲོག་གི་སྐོར་བཅས་དངོས་ཤུགས་ཅི་རིགས་སུ་བསྟན་པ་ནི་སྤྱིར་སྙན་ངག་འབྲི་རྩོམ་བྱེད་སྤྱད་ཡིན་ལ། བྱེ་བྲག་ཏུ་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་སྦྱོར་ཚུལ་ཐད། གྲོལ་བ་དང་ནི་རིགས་དང་མཛོད། །འདུས་པ་ཞེས་བྱ་དེ་འདྲ་ཡི། །ཚིགས་བཅད་རྒྱ་ཆེ་སརྒས་བཅིངས། །ཆ་ཤས་རང་བཞིན་ཕྱིར་མ་བརྗོད། །ཅེས་བརྗོད་བྱ་གཅིག་གམ་དུ་མའི་རྣམ་གྲངས་དང༌། ཤོ་ལོ་ཀ་དང་བྱ་ཚིག་གི་མང་ཉུང༌། གཅོད་མཚམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཅས་ལས་གྲོལ་བ་དང༌། རིགས། མཛོད། འདུས་པ་སྟེ་བཞི་བསྟན་ཞིང༌། དེ་དག་ཀྱང་ “ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་རང་བཞིན་གྱི་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་སརྒས་བཅིངས་པའི་བསྟན་བཅོས་དག་གི་ཞར་ལས་ཤུགས་ཀྱིས་ཐོན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དེའི་ཆ་ཤས་ཙམ་ཡིན་གྱི་ལོགས་སུ་ཤེས་པའམ་སྟོན་པར་བྱ་དགོས་པ་མ་ཡིན་པས་འདིར་མ་བརྗོད་”3པ་སྟེ་རྩ་བར་ལོགས་སུ་དཔེར་བརྗོད་བཞག་མེད་ཀྱང་སྙན་འགྲེལ་དབྱངས་ཅན་དགྱེས་གླུར་བོད་ལུགས་ཀྱི་དཔེར་བརྗོད་གསར་སྐྲུན་མཛད་ཡོད། གྲོལ་བ་སོགས་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུར་གསུངས་པས་འོ་ན་སྙན་ངག་ཆེན་པོ་ཞེས་པ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་ཞེ་ན། སྙན་ངག་ཆེན་པོ་ནི་སྤྱིར་ལེའུ་གཅིག་མིན་གྱིས་བཅིངས་པའི་སྙན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་ལ་བྱ་ཞིང༌། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་དེའི་འབྲི་ཚུལ་ཅུང་གསལ་ཞིབ་ཅིག་བསྟན་ཡོད་དེ། རྩོམ་མགོ་འཛིན་ཚུལ་གྱི་སྔོན་འགྲོའི་སྐོར་ཤིས་བརྗོད་དང༌། ཕྱག་བྱ་བ། དངོས་པོ་ངེས་བསྟན་གསུམ་དང༌། བརྗོད་བྱའམ་རྟེན་གཞིར་སྔོན་བྱུང་གི་གཏམ་དང་སྡེ་བཞི་སོགས་དང་བྱེ་བྲག་ཏུ་གྲོང་ཁྱེར་སོགས་བཅུ་བདུན། མཇུག་སྡུད་བྱེད་ཚུལ་ལ་གཞུང་དངོས་ལས་ཚིག་གི་སྡེབ་སྦྱོར་ཐ་དད་པར་བྱེད་པ། རྒྱས་བསྡུས་ཀྱི་མཐར་མ་ལྷུང་ཞིང་ཉམས་འགྱུར་གྱི་རོ་དང་བཅས་པར་རྩོམ་ཚུལ་གསལ་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་སྙན་ངག་བཟང་པོ་ནི། སྙན་ངག་དམ་པའི་རྒྱན་ལྡན་ནི། །བསྐལ་པའི་བར་དུ་གནས་པར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།།
༢༽ དེ་བཞིན་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་རྩོམ་རིག་གི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་འབྲི་ཚུལ་ཅུང་འཐུས་ཚང་ཞིག་བསྟན་ཡོད། མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་སྐྲུན་བཞེངས་བྱེད་རྒྱུ་ནི་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་དུ་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་མཚོན་ན་ཆེས་གཞི་རྩར་གྱུར་པའི་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་དེ་ཡིན་པས་སྙན་གཞུང་འདིར་མི་སྣའི་གཟུགས་བརྙན་དང་ངག་སྦྱོར་སོགས་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ཚུལ་གསལ་བར་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད་སྙམ། དཔེར་ན། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་དང༌། །གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དངོས་གསལ་བྱེད། །ཅེས་དང༌། ཉམས་ལྡན་ཡིད་འོང་ཉམས་དང་ལྡན། །ཞེས་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་སྒྲོ་འདོགས་དང་སྐུར་འདེབས་སྤངས་ནས་དྲང་བོར་བརྗོད་པའི་ངོས་ནས་རང་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྒྱན་ཞེས་བྱ་བ་དང༌། ནང་སེམས་ཀྱི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་དྲག་ཏུ་ཁོལ་བའི་འགྱུར་བ་ཕྱིའི་ལུས་ངག་གི་གཟུགས་སམ་རྣམ་འགྱུར་དུ་གསལ་བ་ཉམས་ལྡན་གྱི་རྒྱན་གཉིས་ཀྱིས་མི་སྣའི་ཕྱིའི་གཟུགས་རིས་བཀོད་འབྲི་བྱེད་ཐུབ་པ་དང༌། ཡང༌། དགག་པ་བརྗོད་པ་འགོག་པ་སྟེ། །ཞེས་དགག་བྱའི་ཡུལ་མཛའ་བོ་ས་ཆ་གཞན་དུ་འགྲོ་བ་ལྟ་བུར་འགོག་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་མ་མི་མིན་མེད་སོགས་དགག་སྒྲ་དང་དངོས་ཀྱི་དོད་མཚུངས་པའི་དགག་ཚིག་ཅི་རིགས་བརྗོད་པ་འགོག་པའི་རྒྱན་ནི་རྩོམ་རིག་གི་མི་སྣའི་སྐད་ཆའམ་ངག་སྦྱོར་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ཚུལ་ལ་གཏོགས་ཡོད་དེ། དབང་གིས་འགོག་པར། མཛའ་བོ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་རྣམས་བཤད་དེ་དབང་ཤུགས་ཀྱི་ངག་གིས་འགྲོ་བར་མི་སྟེར་བ་ལྟ་བུ་དང༌། མ་གུས་པས་འགོག་པར། བདག་ནི་ཁྱོད་དང་འགྲོགས་ནས་གསོན་རེའི་བསམ་པ་སྟོབས་དང་ལྡན་གྱི་ནོར་སྒྲུབ་པའི་བསམ་པ་སྟོབས་ལྡན་མིན་ཞེས་མཛའ་བོ་ས་གཞན་དུ་འགྲོ་བ་ལ་མི་འདོད་པའི་བསམ་ཚུལ་དངོས་སུ་བརྗོད་པ་དང༌། རྩུབ་མོས་འགོག་པར། ཁྱོད་ས་ཆ་གཞན་དུ་འགྲོ་བ་བདེན་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་དགའ་མ་གཞན་འགའ་ཞིག་ཚོལ་ཅིག །བདག་ནི་ཁྱོད་དང་བྲལ་གདུང་གིས་འཆི་བས་དེ་རིང་ཉིད་དུ་འཚོ་བ་འགོག་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་བརྗོད་དེ་འགོག་པ་ལྟ་བུས་མཚོན་ནོ། །ཡང༌། མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་དང་རང་གཤིས་མཚོན་ཕྱིར་མི་སྣའི་བྱ་བ་བཀོད་འབྲི་བྱེད་ཚུལ་བསྟན་ཏེ། ཟུར་གྱི་ཕྲ་མོའི་རྒྱན་ལ། ནམ་ཞིག་འུ་ཅག་འགྲོགས་འགྱུར་ཞེས། །ཚོགས་སུ་བརྗོད་པར་མ་བཟོད་ནས། །མཛའ་བོ་རིག་ནས་བུད་མེད་ཀྱིས། །རྩེ་དགའི་པདྨ་ཟུམ་པར་བྱས། །ཞེས་རྩོམ་རིག་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣས་མཛའ་བོ་དང་གཤིབ་འདོད་ཀྱི་རེ་འདུན་མཚོན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་པས་མཚོན་ནོ། །ཡང༌། མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ཚུལ་བསྟན་ཏེ། བསམ་པ་རྒྱ་ཆེ་བའི་རྒྱན་ལས། ར་ཝ་ཎ་ཡི་མགོ་གཅོད་པའི། །བྱ་བའི་འཁུར་ཡང་བཟོད་པ་གང༌། །ར་གྷུའི་བུ་དེས་བླ་མ་ཡི། །བཀའ་ལས་འདའ་བར་ནུས་མ་གྱུར། །ཞེས་རྒྱལ་པོ་རཱ་མ་ཎའི་བསམ་པའི་རང་བཞིན་རྒྱ་ཆེ་བ་སྟོན་ཞིང༌། དེའི་ཐད་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་བཞད་ཀྱིས། སྙིང་སྟོབས་བློ་དང་བརྩེ་སེམས་ཅི་རིགས་པའི། །བསམ་པ་བླ་མེད་བསམ་པ་རྒྱ་ཆེ་བའོ། །ཞེས་གསུངས་པས་མཚོན་ནོ།།
མདོར་ན། སྙན་ཚིག་འབྲི་སྟངས་དང་སྒྲུང་རྩོམ་གྱི་མི་སྣ་འབྲི་ཚུལ་གྱིས་མཚོན་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་བྱེད་སྤྱད་ཀྱི་གནད་འགག་འབོར་ཆེན་ཞིག་བསྟན་ཡོད་པས་གཞུང་དེ་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པའི་ལག་ལེན་གྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པར་གྲུབ་བོ།།
གཉིས། གནའ་རྩོམ་སློབ་ཞིབ་ཀྱི་སྒྲོན་མེ་ལྟ་བུ་ཡིན་པས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པ།
བོད་ལ་རང་ཉིད་ཀྱིས་གསར་རྩོམ་དང་ཕྱི་ནས་སྡུད་ལེན་བྱས་པའི་ཕུལ་བྱུང་གི་ཤུལ་བཞག་རྩོམ་རིག་འབོར་ཆེན་ཞིག་མཆིས་ཤིང༌། དེ་དག་ནི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་གལ་ཆེའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ལ། རང་རིགས་ཀྱི་ཡབ་མེས་མཁས་པ་ཚོའི་བསམ་བློའི་ལྟ་བ་དང་སྐབས་སོ་སོའི་སྤྱི་ཚོགས་གནས་སྟངས་གཅིག་སྡུད་དུ་མཚོན་པའི་མེ་ལོང་ལྟ་བུའང་ཡིན།
སྤུས་འབོར་གཉིས་ལྡན་གྱི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་ལ་སློབ་ཞིབ་བྱེད་པར་དེའི་བསམ་བློའི་རང་བཞིན་དང་སྒྱུ་རྩལ་རང་བཞིན་གཉིས་ཀར་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་ཤིང༌། དེ་ཡང་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས། “རང་རེའི་ཡུལ་འདིར་རྒྱལ་བློན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་ལྟོས་ལ་བརྟེན་པས། གང་ནས་རྒྱལ་བསྟན་བོད་དུ་བྱོན་པའི་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་འདི་ལ་མཆོག་དམན་བར་མའི་སྐྱེ་བོ་ཀུན་གྱིས་དད་ཞེན་གུས་པ་ཚད་མེད་ཡོད་གཤིས། རང་རེའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་འཆར་ཚུལ། རྩོམ་པའི་སྒྲིག་སྟངས། ཆས་དང་ཆོ་ག་སོགས་སྒོ་གསུམ་གྱི་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་ལ་ཏིལ་ལ་ཏིལ་མར་གྱི་ཚུལ་དུ་རྒྱ་གར་པའི་ཤན་གྱིས་ཁྱབ་ཡོད་ཅིང༌། ཐ་ན་ཚིགས་བཅད་དུམ་བུ་རེའི་ནང་དུ་དཔེ་འགའ་ཞིག་སྟོན་དགོས་ཚེའང་རྒྱ་གར་གྱི་ཆུ་བོ་རི་ལྗོངས་མེ་ཏོག་སོགས་ཀྱི་མིང་ཁོ་ན་འོངས་པ། དཔེར་ན། འབིགས་བྱེད་རི་བོ་ཇི་བཞིན་བརྗིད་པའི་སྐུ། །གངྒཱའི་རྒྱུན་ལྟར་དག་ཅིང་དྲི་མེད་གསུང༌། །ཞེས་སྦྱར་ཚེ་ཚིགས་བཅད་ལེགས་པོ་ཞིག་ཏུ་བགྲང་རུང་བ་དང༌། རྨ་རྒྱལ་སྦོམ་ར་བཞིན་དུ་བརྗིད་པའི་སྐུ། །རྨ་ཆུ་བཞིན་དུ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པའི་གསུང༌། །ཞེས་སྦྱར་ཚེ་ཚིག་གི་ཐོག་མ་སྒྲ་མཚུངས་སུ་སོང་བ་སོགས་མི་ལེགས་པ་མི་འདུག་ནའང༌། བཞད་གད་སློང་བའི་ཉམས་སུ་འགྱུར་བ་སོགས་ཡིན།”4 ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཤཱཀྱའི་རིང་ལུགས་དང་དེ་འབྲེལ་རྒྱ་གར་གྱི་ཤེས་རིག་སྣ་ཚོགས་དང་ལེན་བྱས་རྗེས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོར་རྒྱ་གར་པའི་ཤན་ཞུགས་ཤིན་ཏུ་སྟུག་ཅིང༌། སྐབས་དོན་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་གི་བསམ་བློ་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཆ་ལའང་འཕགས་ཡུལ་ནས་ནང་འདྲེན་བྱས་པའི་རིག་གནས་ཀྱིས་ཆུ་ལ་ཆུ་བཞག་ལྟར་དམ་དུ་འཁྱུད་ཡོད།
དེ་སྔའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལམ་ལུགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་རྩོམ་པ་པོ་བརྒྱ་ཆ་དགུ་བཅུ་ལྷག་ཆོས་བྱེད་སེར་མོ་པ་ཡིན་པའི་དབང་གིས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་གི་སྲོག་གམ་བསམ་བློའི་ནང་དོན་ལ་དམ་པ་ལྷ་ཆོས་ཀྱི་ལྟ་བས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བཟུང་ཡོད་པས། ཤཱཀྱའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ཤེས་ཡོན་ཙམ་མེད་པར་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་གི་བསམ་བློའི་རང་བཞིན་ལ་ངེས་ཤེས་ལེགས་པོ་ཞིག་འདྲོངས་མི་ཐུབ།
ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་གི་སྒྱུ་རྩལ་རང་བཞིན་ཁོང་དུ་ཆུད་དགོས་ན། མ་མཐར་ཡང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བསྟན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་དག་རོབ་ཙམ་རྟོགས་དགོས། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་དག་ལ་འདྲིས་པར་གྱུར་ཚེ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་བརྩམས་པའི་གྲགས་རྩོམ་དག་གི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཆ་ལ་མྱོང་རྟོགས་བྱེད་ཐུབ་ལ། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དང་ཐོག་འཕགས་ཡུལ་གྱི་རྩོམ་རིག་ལག་ལེན་ལས་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་གཤིས་འགྱུར་རྩོམ་དག་གི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རང་བཞིན་ཡང་གསེད་དགྲོལ་བྱེད་ཐུབ། རྗེ་བོད་མཁས་པས། “དེ་ལས་སྙན་ཚིག་གི་རིག་པ་འདི་བསླབ་པར་བྱ་བའི་གནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། ནང་དོན་རིག་པའི་གསུང་རབ་རྣམས་ཀྱང་སྙན་ངག་གི་གཟུགས་ཁོ་ནར་གནས་ཤིང༌། རིག་གནས་གཞན་ཀུན་ལའང་འདི་ཉིད་འཇུག་པས་ཤེས་བྱ་ཀུན་ལ་ལྟ་བའི་མིག་འབྲས་ལྟ་བུ།”5 ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གིས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ལུས་སྲོག་རྒྱན་གསུམ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་རྒྱན་སྦྱོར་ཚུལ་ཐད་ཤུགས་རྐྱེན་གཏིང་ཟབ་ཐེབས་ཡོད། དཔེར་ན༑ ཞང་ཞུང་བའི་རཱ་མ་ཎའི་གཏམ་རྒྱུད་ལ་མཚོན་ན། སྙན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་དེ་བཀླག་མ་ཐག་དོན་རྟོགས་དཀའ་ཞིང་ཚིག་སྦྱོར་གྱོང་མཁྲེགས་ཆེ་བའི་ཚོར་སྣང་སྟེར་བ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དབང་གིས་ཡིན་གྱི་བླུན་པོའི་བརྩམས་ཆོས་ལྟར་རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་ལས་གཞན་སུས་ཀྱང་རྟོགས་མི་ཐུབ་པར་གྱུར་པ་གཏན་ནས་མིན། སྤྱིར་རྩོམ་གཤིས་ཁ་དམ་ལྷོད་རིགས་གཉིས་འབྱུང་བ་ནི་རྒྱ་གར་ཤར་ལྷོའི་རྩོམ་གཤིས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་ཐོན་ཡང༌། བོད་ལ་མཚོན་ན་ཀློག་མཁན་གྱི་དགོས་མཁོའམ་རྩོམ་པ་པོ་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་ལས་རྒྱ་གར་ལྟར་ས་གནས་ཀྱི་དབང་གིས་ཁྱད་འབྱེད་དུ་མེད། དེ་ལས་ཤར་ལུགས་ཀྱི་རྩོམ་གཤིས་སམ་ཁ་དམ་པའི་རིགས་དེ་ཡང་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་ཀྱི་དབང་གིས་གོ་དཀའ་བར་གྱུར་པ་ལས་གཞན་མིན་ནོ། །གནད་དེ་མ་རྟོགས་པའི་དབང་གིས་ཁ་ཅིག་སྙན་མེའི་ལུགས་སུ་སྦྱར་བའི་རྩོམ་རིག་གོ་དཀའ་བར་འཛིན་པ་ནི་རང་གིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་གཞུང་སྤྱི་དང་དེའི་རྒྱན་གྱི་མཚོན་ཐབས་ལ་མྱོང་རྒྱུས་མེད་པའི་རྟགས་ཡིན་ན། དེའི་ལེགས་ཆ་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་ནི་སྤྲོས་བྲལ་ལོ།།
དེ་བས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་མ་ཤེས་ན་སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་གི་སྒྱུ་རྩལ་རང་བཞིན་ལ་སློབ་ཞིབ་བྱེད་མི་ཐུབ་ཅིང༌། སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་མ་བྱུང་ཚེ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་རྨང་གཞི་མེད་གཤིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པའི་དོན་སྙིང་ལྡན་པར་གྲུབ་བོ། །
གསུམ། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ཚད་གཞིའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པ།
རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཅེས་པ་ནི། རྩོམ་རིག་གི་བསྟན་བཅོས་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་རྩོམ་རིག་གི་རྣམ་གཞག་གམ་སྣང་ཚུལ་མཐའ་དག་ལ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་གཞིར་བཟུང་སྟེ་དགེ་སྐྱོན་དཔྱོད་གླེང་བྱེད་པའི་བྱ་འགུལ་ཞིག་ཡིན། དྲང་སེམས་དང་ཡང་དག་པའི་ཚད་གཞིའི་སྒོ་ནས་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་བྱས་པ་དེས། རྩོམ་པ་པོའི་གསར་རྩོམ་གྱི་འབྲས་བུར་དགེ་འདོན་སྐྱོན་སེལ་བྱས་ཏེ་གསར་རྩོམ་གྱི་བྱ་གཞག་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་མཐོར་འདེགས་ཡོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་དང༌། ཀློག་པ་པོར་བརྩམས་ཆོས་གང་ཞིག་གི་བརྗོད་བྱའི་བསམ་བློ་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལོངས་སྤྱོད་ཤེས་རྟོགས་རོ་མྱོང་བྱེད་པར་རམ་འདེགས། གསར་རྩོམ་གྱི་ཉམས་མྱོང་རྣམས་དུས་ཐོག་ཏུ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་ཏེ་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་འཛུགས་སྤེལ་ལ་རྒྱུ་ཆ་མཁོ་འདོན་བཅས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་པས་ན། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ནི་རིག་རྩལ་ལས་ཀ་ཧྲིལ་པོའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཆེས་གལ་ཆེ་བའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ནི་དེ་ལྟ་བུའི་དགོས་མཁོ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་རུང༌། བོད་ལ་མཚོན་ན་མིག་སྔར་གསར་དུ་དར་བཞིན་པའི་རིག་ཚན་ཞིག་ཡིན། སྔོན་ཆད་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ཚད་གཞིའི་གཞུང་ལུགས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ལག་ལེན་སྣང་ཚུལ་ཡང་གང་ཙམ་ཡོད་སྲིད་ཀྱང༌། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་མ་ལག་ཚང་བ་ཞིག་དང་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་ལག་ལེན་གྱི་སྦྱོར་བ་གོམ་གང་མདུན་སྤོས་བྱས་པ་ནི་བོད་ལ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་པའི་ནང་རྩོམ་རིག་གསར་པའི་དབུ་བརྙེས་པ་དང་ཧ་ལམ་དུས་མཉམ་དུ་བྱུང་ཞིང༌། དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་སོགས་མི་རིགས་གཞན་གྱི་རྩོམ་རིག་གསར་བའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཤན་སྟོབས་ཆེན་པོར་ཞུགས་པར་མངོན། རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་ལ་བརྟེན་ནས་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་བྱུང་བ་དང༌། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱིས་སླར་ཡང་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བས་ན། རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་དང་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་གཉིས་ནི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་བྱ་གཞག་ཁྲོད་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་ཡིན་ཞིང༌། གཉིས་ཀ་འཐུས་ཤོར་མེད་པར་དམ་འཛིན་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་རུང༌། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མིག་སྔའི་དོན་དངོས་ལྟར་ན། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དེ་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་གྱི་རྗེས་སུ་ལུས་ཡོད། ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་དེ་ཡང་དག་པའི་ལམ་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་ངེས་པར་དུ་གནད་དོན་དེ་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས་ལ། གཞན་དུ་ན་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་ཞེས་པའང་ཁ་གཡང་ཙམ་དུ་འགྱུར་ངེས།
རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱང་དཔྱད་བརྗོད་པས་གང་དྲན་དྲན་མིན་པར་བརྩམས་ཆོས་གང་ཞིག་གི་སྤུས་ཚད་བཟང་ངན་དང་སྒྱུ་རྩལ་ལེགས་ཉེས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པར་གཞི་འཛིན་སའི་ཚད་གཞི་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་དགོས་ཤིང༌། སྤྱིའི་ཆ་ནས་བཤད་ན་བསམ་བློའི་ཚད་གཞི་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཚད་གཞི་གཉིས་སུ་དབྱེ་མུས་ཡིན། འོ་ན་སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ཚད་གཞིའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པའི་གཏན་ཚིགས་སམ་སྒྲུབ་བྱེད་གང་ཡོད་ཅེ་ན། གཞུང་དེར། མཁས་པས་ཡང་དག་རབ་སྦྱར་བའི། །ངག་ནི་ངག་གི་འདོད་འཇོར་བཤད། །དེ་ཉིད་ཉེས་པར་སྦྱར་ན་སླར། །སྦྱོར་པོ་བ་ལང་ཉིད་བརྗོད་བྱེད། །དེ་ཕྱིར་སྙན་ངག་དག་ལ་སྐྱོན། །ཆུང་བར་གྱུར་ཀྱང་ཅི་ཞིག་ལྟར། །བཏང་སྙོམས་མི་བྱ་ལུས་མཛེས་ཀྱང༌། །སྐྱོན་གཅིག་གིས་ནི་སྐལ་ངན་འགྱུར། །སྐྱེ་བོ་བསྟན་བཅོས་མི་ཤེས་པས། །ཡོན་ཏན་སྐྱོན་དག་ཇི་ལྟར་དབྱེ། །གཟུགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དམིགས་པའི་སྐབས། །ལོང་བ་དག་ལ་ཡོད་དམ་ཅི། །ཞེས་མདོར་བསྟན་ནས། བྱེ་བྲག་ཏུ། དོན་ཉམས་དོན་འགལ་དོན་གཅིག་པ། །ཐེ་ཚོམ་ཅན་དང་རིམ་པ་ཉམས། །སྒྲ་ཉམས་གཅོད་མཚམས་ཉམས་པ་དང༌། །སྡེབ་སྦྱོར་ཉམས་དང་མཚམས་སྦྱོར་བྲལ། །ཡུལ་དུས་སྒྱུ་རྩལ་འཇིག་རྟེན་དང༌། །ལུང་རིགས་དག་དང་འགལ་བ་སྟེ། །སྐྱོན་བཅུ་དེ་དག་སྙན་ངག་ལ། །སྙན་ངག་མཁན་གྱིས་སྤང་བར་བྱ༑ །ཞེས་སྐྱོན་བཅུའི་རྣམ་བཞག་ཞར་བྱུང་དམིགས་བསལ་དང་བཅས་བསྟན་པ་ནི་རང་ཉིད་ཀྱིས་གསར་རྩོམ་བྱེད་པའམ་གཞན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་གང་གི་སྐབས་སུའང་”སྐྱོན་དང་ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་པར་ལྕི་ཡང་འཁྲུལ་མེད་དུ་རྟོགས་པར་བྱེད་ ཚད་མའི་སྲང་ལྟ་བུ་སྙན་ངག་གི་རིག་པ་སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་དཎྜིའི་བློ་མཚོ་ལས་འཐོན་པ་”6་ཞེས་འབྱུང་བཞིན་སྐྱོན་ཡོན་བསྡུར་བའི་ཚད་ཐིག་ཉག་གཅིག་ཡིན། གཤམ་དུ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བསྟན་པའི་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ཚད་གཞི་སྟེ་སྐྱོན་སེལ་གྱི་ཚུལ་རོབ་ཙམ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་ན།
དེ་ལ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བསྟན་པའི་སྐྱོན་བཅུའི་ཚུལ་ཡང་ཚུར་བསྡུ་ན་བརྗོད་བྱ་དོན་གྱི་སྒོ་ནས་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པ་དང༌། རྗོད་བྱེད་དམ་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པ་གཉིས་སུ་བསྡུ་ཐུབ། བརྗོད་བྱ་དོན་གྱི་སྒོ་ནས་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པ་ཡང༌།
༡༽ དོན་ཉམས་པའམ་དོན་བྲལ་བའི་སྐྱོན། ངག་སྦྱོར་གང་ཞིག་ཏུ་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་མང་པོ་ལྷན་ཅིག་ཏུ་འདུས་པའམ་ཚོགས་པ་དག་གིས་སོ་སོའི་ཐད་ཀར་རང་རང་གི་དོན་ཕྲ་མོ་རེ་སྟོན་དུ་ཟིན་ཀྱང༌། སྔ་ཕྱི་ཀུན་ལྷན་དུ་འབྲེལ་ཚེ་སྤྱིའི་ཆ་ནས་བརྗོད་བྱའི་དོན་འདི་ཞེས་སྟོན་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་ལ་བྱ། དེ་ཡང་<<ོན་པ་དང་བཟི་བོ་སོགས་རང་བཞིན་རྣལ་དུ་མི་གནས་པའི་ངག་དགོས་དབང་གིས་མཚོན་པ་ལྟ་བུའི་སྐབས་དམིགས་བསལ་ཙམ་ཡིན་མོད། ངོ་བོའི་ཆ་ནས་སྐྱོན་འབའ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན། དཀར་མིན་ལས་རླུང་དྲག་པོས་དམྱལ་བར་འཕངས། །གནག་སྣུམ་སྐྲ་ཡི་ལན་བུ་འོད་དུ་འཚེར། །གངས་རིའི་ལྗོངས་སུ་སེངྒེ་མཐུར་མེད་འཕྱོ། །མཉམ་མེད་ཤཱཀྱའི་དབང་པོར་སྙིང་ནས་དད། །ཅེས་པ་ལྟ་བུ་ཚིག་དུ་མ་འདུས་ཀྱང་སྔ་ཕྱི་འབྲེལ་མེད་དོན་གཞན་དུ་སོང་ནས་བརྗོད་དོན་བྲལ་བར་གྱུར་པའོ། །དེ་བས་གསར་རྩོམ་མམ་དཔྱད་བརྗོད་གང་གི་སྐབས་སུའང་དོན་ཉམས་ཀྱི་སྐྱོན་གྱིས་རེག་མིན་ཚད་ཐིག་བྱེད་དགོས་པ་སྨོས་ཅི།
༢༽ དོན་འགལ་འདུ་ཅན་གྱི་སྐྱོན། ངག་སྦྱོར་རྒྱུན་གཅིག་པའི་ནང་ངའི་མ་མོ་གཤམ་ཡིན་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་ཚིག་དོན་སྔ་ཕྱི་ནང་འགལ་དུ་གྱུར་ནས་ཕན་ཚུན་ནུས་མེད་བྱེད་པའམ། བརྩམས་ཆོས་ནང་ཡུལ་དུས་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བཀོད་པ་ཐུན་མོང་སྣང་ཚོད་ཀྱི་དོན་ནམ་གཞུང་ལུགས་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་བཤད་སྟངས་དང་འགལ་བ་ལ་བྱ། སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྩ་འགྲེལ་དུ། སྐྱོན་སེལ་བཅུ་ཞེས་ཡུལ་དང༌། དུས། སྒྱུ་རྩལ། འཇིག་རྟེན། ལུང༌། རིགས་པ་བཅས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དང་འགལ་བ་བསྡོམས་པའི་སྐྱོན་གཅིག་ཏུ་བགྲང་ཡང༌། དེ་དག་ཀྱང་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་འགལ་འདུ་བྱུང་བའི་སྐྱོན་དུ་གཏོགས་པས་ན་འདིར་དོན་འགལ་བའི་སྐྱོན་དང་ཕྱོགས་མཐུན་དུ་བསྡུ་བར་འདོད། དོན་སྔ་ཕྱི་འགལ་བ་དཔེར་ན། རྣམ་གཡེང་ཁོ་ནར་རོལ་པའི་སློབ་བུ་འདི། །རིག་པའི་གནས་ལ་གུས་རྟག་བརྩོན་པས་འཇུག །ལྟ་བུ་དང༌། ཡུལ་དུས་སོགས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དང་འགལ་སྐྱོན་དཔེར་ན། དགུན་གྱི་ཉི་ཟེར་འཕྲོས་པས་གངས་རིའི་རྩེར། །ཀུ་མུད་འདབ་ཕྲེང་ལྷུག་པོར་བཞད་པའི་མོད། །ལྟ་བུ་སྟེ། འགལ་འདུ་ཅན་གྱི་ངག་གིས་སྨྲ་བ་པོའི་བརྗོད་པ་དོན་མེད་པར་གཏོང་བས་གསར་རྩོམ་མམ་དཔྱད་བརྗོད་གང་གི་སྐབས་སུའང་ཚད་གཞི་འདིའི་སྟེང་ནས་བསམ་ཞིབ་བྱེད་གལ་ཆེ།
༣༽ དོན་གཅིག་པའི་སྐྱོན། རྩ་བར། དོན་ཉིད་དམ་ནི་སྒྲ་ལ་ཡང༌། །ཁྱད་པར་མེད་པར་སྔར་བརྗོད་པ། །གལ་ཏེ་སླར་ཡང་རབ་བསྒྲགས་པ། །དེ་ནི་དོན་གཅིག་སྐྱོན་དུ་འདོད། །ཅེས་རྩོམ་གྱི་ནང་དགོས་པ་ལྷག་པོ་མེད་པར་དོན་གཅིག་བསྐྱར་བརྗོད་བྱས་པ་སྟེ་དེའི་ཞར་ལ་སྒྲའམ་ཚིག་གི་ཟློས་སྐྱོན་ཡང་གསལ་ཡོད། དཔེར་ན། གངས་རི་ས་འཛིན་དཀར་པོའི་ཀེ་ལ་ཤར། །སྡེར་ཆགས་རྒྱལ་པོ་འཕྲོག་བྱེད་གདོང་ལྔ་པ། །རྣོ་ངར་དྲག་ཏུ་གཟེངས་པའི་མཆེ་སྡེར་གྱིས། །གཉིས་འཐུང་ལག་ལྡན་གླང་པོའི་ཀླད་ཞོ་བྲུལ། །ལྟ་བུ་སྟེ། རྐང་པ་དང་པོའི་ནང་གངས་རིའི་མིང་གསུམ། རྐང་པ་གཉིས་པར་སེངྒེའི་མིང་གསུམ། རྐང་པ་བཞི་པར་གླང་ཆེན་གྱི་མིང་གསུམ་བཅས་དགོས་མེད་དུ་བསྐྱར་བས་དོན་གཅིག་པའི་སྐྱོན་དུ་སོང་བའོ། །རང་རེའི་རྒྱུན་སྲོལ་ལ་ཟློས་སྐྱོན་ཞེས་རྩོམ་འཆད་ཀྱི་བགྱི་བའི་ནང་འཛེམ་སྲོལ་ཡོད་པ་བཞིན། གསར་རྩོམ་དང་དཔྱད་བརྗོད་གང་གི་སྐབས་སུའང་དོན་གཅིག་པའི་སྐྱོན་འདིར་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་སོ།།
༤༽ དོན་ཐེ་ཚོམ་ཅན་གྱི་སྐྱོན། རྗོད་ཚིག་རྣམས་སྡེབ་མི་ལེགས་པའི་དབང་གིས་བརྗོད་དོན་ལ་ཡིད་གཉིས་སེལ་མི་ཐུབ་ཁར་གོ་དཀའ་ཞིང་དོགས་པ་དང་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞིར་གྱུར་པ་ཞིག་ལ་བྱ། དཔེར་ན། བླང་དོར་གནས་རྣམས་སྒྲིབ་མེད་ལེགས་འཆར་ཞིང༌། །ཅ་ཅོའི་སྐད་ངག་རྣ་བའི་དཔྱིད་དུ་འཇོ། །དབྱིབས་ལེགས་ཀུན་གྱི་སྙིང་དུ་སྡུག་པ་དེ། །གསལ་རིག་ཤེས་པས་བཅིངས་མིན་འཕྱང་མོ་ཉུག །ལྟ་བུ། ལེགས་ཉེས་བླང་དོར་གསལ་ཞིང་གཞན་གྱི་རྣ་བར་ཅ་ཅོའི་སྐད་ངག་འབྱིན་པའི་སྙིང་སྡུག་ཅེས་སེམས་ལྡན་ལ་དམིགས་ནས་བརྗོད་པ་ལྟར་ཡང༌། སླར་གསལ་རིག་ཤེས་པས་བཅིངས་མིན་འཕྱང་མོ་ཉུག་ཅེས་དོན་དེ་ལ་ཐེ་ཚོམ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་ཚིག་བརྗོད་པས་རྩོམ་པ་པོའི་ཞེ་འདོད་དངོས་མ་ངེས་པའི་ཐེ་ཚོམ་ཅན་གྱི་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པ་ཡིན།
དེ་བཞིན་རྗོད་བྱེད་དམ་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པར་ཡང༌། ༡༽ ཚིག་གི་གོ་རིམ་འཆོལ་བའི་སྐྱོན། ཚིག་སྦྱོར་གང་དུ་མདོར་བསྟན་དང་རྒྱས་བཤད་གཉིས་ཀྱི་གོ་རིམ་འཁྲུག་པར་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན། སྤུ་རྒྱལ་ཐོ་ཐོ་རི་དང་ཁྲི་སྲོང་བཙན། །དར་མ་འུ་དུམ་བཙན་གྱི་སྲིད་རིང་ལ། །རིམ་བཞིན་ཤཱཀྱའི་རིང་ལུགས་བསྣུབས་པ་དང༌། །ཐོག་མའི་དབུ་ཙམ་བརྙེས་ཤིང་ཆེས་ཆེར་འཕེལ། །ལྟ་བུར་མཚོན་ན། དངོས་ཡོད་ལོ་རྒྱུས་སུ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རིའི་སྐུ་རིང་དམ་ཆོས་དབུ་ཙམ་བརྙེས་པ་དང༌། ཁྲི་སྲོང་བཙན་རིང་དར་འཕེལ་བྱུང་བ། འུ་དུམ་བརྟན་རིང་བསྣུབས་པ་ཡིན་མོད། འདིར་གོ་རིམ་འཆོལ་བར་སྦྱར་བས་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པ་ཡིན། སྐྱོན་འདི་ནི་རྩོམ་འབྲིའི་ལག་ལེན་ཁྲོད་གཟབ་ནན་མེད་པའམ་ཞིབ་ཆ་མ་ཐོན་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་པས་གསར་རྩོམ་དང་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་སྐབས་སུ་ངོས་ཟིན་ཐོབ་པར་བྱ་དགོས།
༢༽ ཚིག་གམ་སྒྲ་ཉམས་པའི་སྐྱོན། བརྗོད་དོན་གྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི་ངག་སྦྱོར་གང་ཞིག་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ངེས་སྲོལ་དང་མི་མཐུན་པར་སྦྱར་བ་ལ་བྱ། དཔེར་ན། མཐོ་སྒང་བོད་མིས་(མིའི)་ངོ་མཚར་རིག་གནས་ལ། །སྨོན་ཞིང་(དང་)སྡང་བའི་འབྱུང་པོ་ཆེས་མང་ཀྱང་(ཡང༌)། །མི་རིགས་རང་གི་(གིས་)གཅེས་འཛིན་མ་བྱས་ཚེ། །གཞན་དག་ཕངས་པའི་འདུ་ཤེས་ཇི་(ཅི་)ལ་སྐྱེ། །ལྟ་བུར་མཚོན་ན། གངས་ཅན་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་བསྟུན་ན་གུག་རྟགས་ནང་གི་རྣམ་དབྱེ་སོགས་སྦྱོར་དགོས། སྤྱིར་རང་སྐད་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་མི་མཐུན་པར་གང་བྱུང་དུ་སྦྱར་ཚེ། བརྡ་ལོག་སྐད་ལོག་ཏུ་གྱུར་ནས་ཚིག་དོན་ལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཉམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཐོན་རྒྱུ་ལྟ་ཞོག །དོན་ལེགས་པོ་ཞིག་བརྡ་འཕྲོད་པར་མི་འགྱུར་ན་རྩོམ་བཟང་པོ་ཞིག་ཇི་ལྟར་འོང༌། རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པས། “སྐྱོན་འདི་ཤིན་ཏུ་སྤང་བའི་གནས་ཡིན་ཀྱང༌། ད་ནི་དུས་དབང་གིས་མང་པོ་འབྱུང་བར་ངེས།”7 གསུངས་པ་ལྟར། དེང་སང་མི་རིགས་རང་གི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ངེས་སྲོལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པར་བརྩི་འཇོག་དེ་ཙམ་མི་བྱེད་པར་རང་སྣང་གང་དྲན་གྱིས་ཚིག་བརྗོད་སྤེལ་བ་མང་བས་བརྒྱ་ལ་དེ་རིགས་ནད་ངན་ལྟར་མཆེད་ཚེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཀྱང་བརླག་ཉེན་ཆེ་སྟབས། གསར་རྩོམ་བྱེད་སྐབས་དོ་ནན་བྱེད་དགོས་པར་མ་ཟད། ཚད་གཞི་འདི་ཁྱེར་ནས་གཞན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་ལའང་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ་ཚེར་མ་འདོན་གལ་ཆེ།
༣༽ ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་ཉམས་པའི་སྐྱོན། འདི་ལ་དོར་ཞིས། “ཚིགས་བཅད་ལ་རིང་ཐུང་གང་ཡིན་ཀྱང༌། ཚིགས་བཅད་གཅིག་གི་ནང་གི་ཚིག་སྔ་ཕྱི་ཆ་སྙོམས་འོང་ཕྱིར་ཚིག་གི་གྲུབ་ཆར་གྱུར་པའི་ཐ་སྙད་རིང་ཐུང་དང་ཚིག་རྐང་གི་ཡིག་འབྲུ་མང་ཉུང༌། བཀླག་བདེ་མི་བདེ། སྙན་བརྗིད་ཀྱི་གདངས་ཐོན་མི་ཐོན་སོགས་ཆོས་ཉིད་རྣམ་གཞག་ལ་བརྟག་དཔྱད་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་མིང་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་དང༌། དབུགས་ཀྱི་ངལ་གསོ་བྱེད་པའི་གནས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པས། དེ་དག་ལ་མ་བརྟག་མ་དཔྱད་པར་ཚིག་རྐང་རེ་རེའི་འབྲུ་གྲངས་འོང་བ་ཙམ་བྱས་ཏེ་ཚིག་སྔ་ཕྱི་བཅད་གཅོད་ཀྱི་མཚམས་མི་མཉམ་ཞིང་བཀླག་མི་བདེ་བ་བྱུང་ན་གཅོད་མཚམས་ཉམས་པའི་སྐྱོན་དུ་གྱུར་པ་ཡིན་”8ཞེས་བསྟན་ཏེ། དཔེར་ན། ཤཱཀྱའི་རིང་ལུགས་ཉིན་མོར་བྱེད་པའི་གཟི། །རྨོངས་པ་ཡི་སྲིན་བྱས་བཟོད་ཐབས་མེད་དོ། །ལྟ་བུ། བཀླག་པ་ཙམ་གྱིས་གཅོད་མཚམས་ཉམས་པ་ཤེས་སླ། སྐྱོན་འདི་ཚིག་རིང་ལ་འབྱུང་ཉེ་བས་སྡེབ་སྦྱོར་ལུགས་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་ལ་དཔྱད་བརྗོད་བྱེད་པའམ་གསར་རྩོམ་བྱེད་སྐབས་ངེས་དགོས་པའི་གནད་ཅིག་ཡིན།
༤༽ ཚིག་གི་སྡེབ་སྦྱོར་ཉམས་པའི་སྐྱོན། ཚིགས་བཅད་རྐང་བཞི་པའི་སྙན་ངག་གི་ཡི་གེ་ལྕི་ཡང་སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་སྟངས་ཉམས་པ་དང༌། རྐང་པ་རེར་ཚེག་ཁྱིམ་མང་ཉུང་ངམ་ཆད་ལྷག་ཤོར་བ་གཉིས་རྩ་བར་བཤད་པ་ལས། སྔ་མ་བོད་སྐད་ལ་རྒྱས་འགེབས་བྱ་མི་གཏུབ་ཕྱིར་ཚེག་ཁྱིམ་མང་ཉུང་ཤོར་བ་ཁོ་ནར་བྱ། དཔེར་ན། མཛེས་མ་སི་ཏཱའི་རྐང་སེན་གྱིས་རེག་པའི། །འདབ་ལྡན་མྱ་ངན་མེད་ཇི་བཞིན། །རིག་པ་སློབ་པའི་སྙིང་གྲོགས་དམ་པ་ཡི། །བློ་གྲོས་ཡོངས་སུ་བཞད་འདི་ཨེ་མ་མཚར། །ལྟ་བུ། རྐང་པ་རྣམས་ལ་རིང་ཐུང་མ་སྙོམས་པའོ། །འདི་ནི་སྙན་ངག་དང་སྡེབ་སྦྱོར་ལུགས་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་ལ་རྐང་པ་དང་ཚེག་ཁྱིམ་སྙོམས་ཚེ་མཛེས་ཤིང་བརྗོད་བདེ་ལ། དབྱངས་ཀྱི་འདེགས་འཇོག་གསལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པས་ཆད་ལྷག་ཤོར་ན་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་བ་ཡིན་གྱི། མགུར་དང་དམངས་གཞས་སོགས་ལ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་རང་མོས་ཅན་དུ་གྲགས་པའི་སྙན་ངག་གསར་པར་ཡང༌། ཚིགས་བཅད་གང་ཞིག་རྐང་པ་དང་ཚེག་ཁྱིམ་ཅི་རིགས་སྣང་བས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བསྟན་པའི་ཚིག་གི་སྡེབ་སྦྱོར་ཉམས་པའི་ཚད་གཞིས་དེ་ལ་གཞལ་མི་རིགས་སྙམ།
༥༽ ཚིག་ལ་མཚམས་སྦྱོར་ཉམས་པའི་སྐྱོན། རྩ་བར་སྒྲའི་བསྟན་བཅོས་ནས་བཤད་པའི་མཚམས་སྦྱོར་མ་བྱས་པ་ལ་གསུངས་པ་བོད་ལུགས་ལ་ཇི་བཞིན་པ་མེད་ཅེས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་སོགས་ཀྱིས་གསུངས་མོད། སྙན་འགྲེལ་དབྱངས་ཅན་ངག་གི་རོལ་མཚོ་རུ། “སྐད་ཡིག་གཞན་ལའང་དེ་དག་གི་ཕྱོགས་མཐུན་རེ་འབྱུང་བ་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྤང་བར་བྱ་དགོས།”9ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། བོད་རང་སྐད་སྟེང་ན་མིང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་འབྲེལ་ཚུལ་སོགས་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་རྣམ་གཞག་ཅིག་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པ་དེ་གཞན་སྐད་ཤན་ཞུགས་སོགས་ཀྱིས་འཆོལ་བར་སྦྱར་བ་ནི་མཚམས་སྦྱོར་ཉམས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར། འདིས་ནི་ངག་སྦྱོར་ཤིན་ཏུ་སྨད་པར་བྱེད་དེ། དཔེར་ན། གནའ་བོའི་དུས་སུ་ཆོས་རིག་གཞུང༌། །རྒྱལ་པོ་བློན་པོ་ལོ་ཙཱ་པཎྜི་ཏས། འབད་བརྩོན་དྲག་པོས་གངས་བོད་བསྒྱུར། །བཀའ་དྲིན་ཀུན་གསལ་གྱི་མཐའ་མཉམ། །ལྟ་བུ་བོད་སྐད་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་ལུགས་དང་མི་མཐུན་ཞིང༌། སྡེབ་བཅོས་ན། གནའ་བོའི་དུས་སུ་ཆོས་དང་རིག་པའི་གཞུང༌། །རྒྱལ་བློན་ལོ་པཎ་མཁས་པའི་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས། །འབད་བརྩོན་དྲག་པོས་གངས་ཅན་བོད་དུ་བསྒྱུར། །བཀའ་དྲིན་ཀུན་གསལ་མཐའ་དང་མཉམ་མིན་ནམ། །ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། །མདོར་ན། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་སྐྱོན་སེལ་བཅུའི་རྣམ་གཞག་གིས་མཚོན་པའི་རྩོམ་རིག་གི་དགེ་སྐྱོན་དཔྱད་བསྡུར་བྱེད་པའི་ཚད་ཐིག་ངེས་ཅན་ཞིག་བསྟན་ཡོད་པས་གཞུང་དེ་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པར་གྲུབ་བོ།།
ས་བཅད་གཉིས་པ། སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྒྱུན་འཛིན་ཇི་ལྟར་བྱ་ཚུལ་བཤད་པ།
སྙན་ངག་མེ་ལོང་གིས་གསར་རྩོམ་ལ་ཕྱོགས་སྟོན་དང༌། སྲོལ་རྒྱུན་རྩོམ་རིག་སློབ་ཞིབ་ལ་རམ་འདེགས། རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ལ་ཚད་གཞིའི་ནུས་པ་འདོན་པ་བཅས་གཞུང་དེའི་ལག་ལེན་གྱི་རིན་ཐང་གོང་དུ་མདོ་ཙམ་བརྗོད་ཟིན་ལ། དེ་ཙམ་མ་ཟད་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོའི་ཆེད་དུས་རབས་ཀྱི་རེ་འདུན་དང་འཚམ་ཞིང་མི་རིགས་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རྩོམ་གཞུང་གསར་པ་ཞིག་སྒྲིག་རྩོམ་བྱེད་པར་ཡང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་གཞུང་ལུགས་སམ་གལ་ཆེའི་རྒྱུ་ཆ་འབོར་ཆེན་ཞིག་སྡུད་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ཡོད། གང་ལྟར་ཀྱང་དེ་དག་ལས་སྙན་ངག་མཻ་ལོང་ཡང་དག་པར་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པར་གྲུབ་ན། ད་ཀོ་ཡང་སྙིང་རྒྱུན་འཛིན་ཇི་ལྟར་བྱ་ཐབས་གླེང་དགོས་པ་ནི་གནད་ཀྱི་དོན་པོའོ།།
གཅིག སྙིགས་དོར་བཅུད་འཛིན་གྱིས་གཞུང་ལུགས་ལེགས་སྒྲིག་བྱ་དགོས་པ།
སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལུགས་མཐུན་གྱིས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པར་སྙིགས་དོར་བཅུད་འཛིན་གྱི་ཐབས་ཚུལ་སྤྱད་དེ་གཞུང་ལུགས་ལེགས་སྒྲིག་ངེས་ཅན་ཞིག་བྱེད་དགོས། དེ་ཡང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་བོད་དུ་དར་ཚུན་བགྲང་བྱ་བདུན་བརྒྱ་ལྷག་རིང་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཐད་དེ་གཅིག་པུར་འགྲེལ་པ་དང་དཔེར་བརྗོད་བརྩམས་པ་ལས་རྩོམ་གཞུང་གསར་པ་ཞིག་རང་གིས་སྒྲིག་རྩོམ་མམ་གཞན་ནས་བསྒྱུར་ལེན་བྱས་མེད་པ་ནི་ཤེས་རིག་དར་རྒྱས་ཆེ་བའི་མི་རིགས་ཤིག་ལ་མཚོན་ན་ཅུང་འཐུས་ཤོར་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཏུ་མངོན་རུང༌། སྒྲུབ་ཕྱོགས་ནས་གཞུང་ལུགས་དེའི་ཕྱོགས་སྟོན་འོག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རང་བཞིན་ཚད་མཐོ་བའི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཇི་སྙེད་ཅིག་གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དུ་གསོག་བསྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པ་དེས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གིས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ལག་ལེན་ལ་ཁྲིད་སྟོན་ནུས་ལྡན་བྱུང་ཡོད་པ་བསྟན་ཡོད། དེ་ལས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གིས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བཟུང་བའི་གོ་བབ་ཀྱང་མཐོང་ཐུབ།
འོན་ཀྱང༌། གཞུང་ལུགས་ནི་ལག་ལེན་གྱི་དགོས་མཁོར་ལྟོས་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པ་ཞིག་ལས་དུས་ནམ་ཡང་འགྱུར་མེད་རེངས་འཐས་ཤིག་ཡིན་མི་རུང་ན། དུས་ཡུན་རིང་པོར་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གཤིན་སར་རྩ་བ་སྲ་བརྟན་ཚུགས་ཤིང་ཡལ་འདབ་རྒྱས་ནས་འབྲས་བུ་གཡུར་དུ་ཟ་བ་ཐོབ་མྱོང་བའི་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ལག་ལེན་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་ཉམས་ཞིབ་དང་དཔྱད་བསྡུར་གཏིང་ཟབ་ཅིག་བྱེད་དགོས་པ་ཡོད་དེ། སྙན་གཞུང་དེ་ཧ་ལམ་དུས་རབས་བདུན་པ་ཙམ་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་ངག་མཁན་དབྱུག་པ་ཅན་གྱིས་སྐབས་དེའི་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཤར་མཁས་པའི་སྒྱུ་རྩོམ་གྱི་གཞུང་ལུགས་དག་ལས་བསྡུ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་བརྩམས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆ་ནས་གཞུང་ལུགས་རྙིང་ཁུངས་ཤིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་གཞུང་ལུགས་དེའི་ངོ་བོའི་ཆ་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཐུན་སྡེབ་བྱེད་ཐུབ་མིན་ཅི་རིགས་སྣང་བས་སོ།།
དེ་ལྟར་ལོ་རྒྱུས་དང་ངོ་བོའི་ཆ་ནས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལ་ཞིབ་མོར་དཔྱད་པ་ལས་གཞུང་ལུགས་དེ་སྔར་སྲོལ་ལྟར་གྲ་ཟུར་མ་ཉམས་པར་ཤ་གཟུག་ཟ་རྐྱང་གིས་སྲུང་འཛིན་བྱེད་པའམ། ཡང་ན་གཞུང་དེ་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འཆིང་སྒྲོག་ལས་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་རིན་ཐང་ཅི་ཡང་མེད་པར་འཛིན་པ་གཉིས་ཀ་དོན་དངོས་དང་མི་མཐུན་ཞིང༌། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་གཞུང་དོན་དངོས་ལ་རྐང་བཙུགས་ཏེ་སྙིགས་དོར་བཅུད་འཛིན་གྱི་སྒོ་ནས་གཞུང་ལུགས་ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པ་ནི་མཐར་མ་ལྷུང་བའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཐུབ།
སྤྱིར་སྙིགས་དོར་བཅུད་འཛིན་ཞེས་པ་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་སོགས་ལ་སྙིགས་མ་དག་ཕངས་སེམས་མེད་པར་འདོར་བ་དང་ཉིང་བཅུད་དག་སྲུང་འཛིན་བྱེད་པ་ཞིག་ལ་བྱ་ཞིང༌། སྐབས་དོན་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ལ་ཆ་བཞག་ན། གཞུང་དེའི་དགོས་ཕན་ཡོད་པའི་ནང་དོན་དག་ནན་ཏན་གྱིས་སྲུང་འཛིན་བྱེད་པ་དང༌། དགོས་ཕན་མེད་པར་སྔར་སྲོལ་གྱི་བཤད་རྒྱུན་ཙམ་དུ་གནས་པའི་ཆ་དག་འདོར་སྤོང་བྱེད་པ་ནི་སྙན་གཞུང་དེར་སྙིགས་དོར་བཅུད་འཛིན་བྱས་པ་ཡིན། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་འབྲེལ་ཡོད་ནང་དོན་ལ་དྭངས་སྙིགས་གཉིས་སུ་འབྱེད་པར་ཚད་གཞི་ཡོད་དེ། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཐུན་ཞིང་སྦྱོར་གཏུབ་པར་དྭངས་མ་དང༌། དེ་ལས་ལྡོག་པར་སྙིགས་མ་ཞེས་བྱ་ཡི། བསམ་ཚོད་ལྟར་ག་ལ་ཡིན། འདིར་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་དང་མཐུན་པར་སྦྱོར་མི་བཏུབ་པའི་རིགས་ལ་སྙིགས་མ་ཞེས་པའང་ཚད་གཞི་དེ་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྗོད་པ་ཡིན་གྱི་ངོ་བོའི་ཆ་ནས་སྙིགས་མར་ཁ་ཚོན་བཅད་པ་མིན་ནོ།།
དེ་ཡང་འབྲུག་སྤྲུལ་སྙན་འགྲེལ་དུ། “བོད་ཡུལ་འདིར་སྔོན་སྙན་གཞུང་བོད་དུ་མ་བསྒྱུར་པའི་གོང་ཙམ་ན་ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཁས་པ་འཇུག་པའི་སྒོ་ཞེས་བྱ་བ་མཛད་པའི་རང་འགྲེལ་གྱི་རྩོམ་པ་ལ་འཇུག་པའི་སྐབས་སུ་འདི་ཐོ་རེ་ལོང་ངེ་བ་བསྒྱུར་ཅིང་འགྲེལ་པས་ཀྱང་བཀྲལ་མོད་ཀྱི། བོད་སྙན་ངག་གི་ཚུལ་ལ་བློ་མི་འཇུག་པ་དང་བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་ཚིག་སྡུད་དང༌། སྡེབ་སྦྱོར་ལྕི་ཡང་པྲསྟཱར། ངལ་གསོའི་སྡོད་མཚམས། སྦྱར་རྒྱན་ཕལ་ཆེར། སྒྲ་རྒྱན་གྱི་བྱ་དཀའ་སོགས་ལྭ་བའི་ཐགས་ལ་ཟ་འོག་གི་རི་མོ་ལྟར་བོད་སྐད་ལ་དེ་རྣམས་སྦྱར་མི་བཏུབ་པས་ཉེར་མཁོ་ཆུང་བར་དགོངས་ནས་གོ་དོན་ཚང་བར་ཁྲོལ་བའི་བཤད་པ་མ་མཛད།”10ཅེས་བསྟན་པ་ལྟར་ན་ཆོས་རྗེ་ས་པཎ་གྱིས་གཞུང་འདིར་སྙིགས་དོར་བཅུད་འཛིན་གྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་དེ་ཉེར་མཁོ་ཐོར་བུ་བླངས་པ་གསལ་ཡང༌། ཤོང་ལོ་ཆེན་པོས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ཆ་ཚང་བསྒྱུར་རྗེས་བོད་ཀྱི་རིམ་བྱོན་མཁས་པ་ཚོས་ས་པཎ་གྱི་དགོངས་གཞི་ལྟར་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་མངོན།
འོ་ན་སྙན་གཞུང་མེ་ལོང་གི་འབྲེལ་ཡོད་གནད་དོན་གང་ལ་མུ་མཐུད་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པའི་རིན་ཐང་ཡོད་པ་དང༌། གང་དག་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་སྦྱོར་མི་གཏུབ་པའི་བཤད་རྒྱུན་ཙམ་ཡིན་ཞེ་ན། ཉམས་ཞིབ་ནན་ཏན་སྔོན་སོང་དང་འབྲེལ་གཞུང་ལུགས་ཐོག་སྤོང་འཛིན་བྱེད་པའི་གལ་གནད་འདིའི་ཐད་སྙུག་ཐོགས་པས་ལྟ་ཚུལ་དོན་མཐུན་ཞིག་འདོན་དཀའ་ཡང༌། ཚུལ་འདིར་བློ་གྲོས་ཀྱི་འཇུག་པ་ཡངས་པའི་རང་རིགས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དག་གི་མདུན་སར་རང་གི་སློབ་ཞིབ་ཀྱི་ངོས་ཟིན་ཕྲན་བུ་དཔྱད་གཞིར་འབུལ་ན།
༡༽ ལུས་ཀྱི་སྐོར། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་བརྗོད་བྱའི་རྐང་ངམ་གཞུང་དོན་གྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ནི་ལུས་རྒྱན་སྐྱོན་སེལ་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ལས་ལུས་ཞེས་པ་ནི། ལུས་ནི་རེ་ཞིག་འདོད་པ་ཡི། །དོན་གྱི་རྣམ་བཅད་ཚིག་གི་ཕྲེང༌། །དེ་ཡང་ཚིགས་བཅད་ལྷུག་པ་དང༌། །སྤེལ་མ་རྣམ་གསུམ་ཉིད་དུ་གནས། །ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་སྙན་ངག་མཁན་གྱི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི་ཚིག་གི་རྒྱུན་ལ་སྐབས་འདིའི་ལུས་དང༌། དེ་ལ་དབྱེ་ན་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་རྣམ་པའམ་ཁྱད་ཆོས་ལ་ལྟོས་ཏེ་རྐང་པར་བཅད་པའི་ཚིགས་བཅད་དང༌། མ་བཅད་པའི་ལྷུག་པའམ་རྐྱང་བ། སྐད་རིགས་བཞིའམ་བཅད་ལྷུག་འདྲེས་མར་སྦྱར་བའི་སྤེལ་མ་བཅས་རིགས་གསུམ་གྱི་ངོ་བོ་དང་དབྱེ་བསྡུ་སོགས་ཕྲ་ཞིབ་ཏུ་བསྟན་ཡོད་པ་དང༌། དེ་བཞིན་རྩོམ་རིག་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཚིག་གི་ལུས་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་གསུམ་དེ་དག་ལ་བརྟེན་པའི་དོན་གྱི་ལུས་སམ་རྩོམ་ལུས་སྙན་ངག་དང༌། གཏམ་རྒྱུད། ལྷུག་རྩོམ། ཟློས་གར་བཅས་ཀྱང་དངོས་དང་ཞར་ནས་གང་ཙམ་གསལ་བ་དེ་དག་ནི་གནའ་དེང་དང་མི་རིགས་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་མེད་པར་རྩོམ་རིག་གི་གཞུང་དོན་གལ་ཆེར་བརྟེན་རྒྱུན་འཛིན་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པའི་གནས་ཡིན་ཡང༌། སྙན་མེར་ལུས་ཀྱི་སྐོར་བསྟན་པའི་ནང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་སྦྱོར་མི་བཏུབ་པའང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། ཚིགས་བཅད་རྐང་བཞི་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་ཐད། རྩ་གཞུང་དུ། ཚིགས་བཅད་རྐང་བཞི་བ་དེ་ཡང༌། །བྲྀཏཏ་ཛཱ་ཏི་ཞེས་རྣམ་གཉིས། །དེ་ཡི་སྤྲོས་པ་མཐའ་དག་ནི། །སྡེབ་སྦྱོར་གཞུང་དུ་ངེས་པར་བསྟན། །རིག་དེ་སྙན་ངག་རྒྱ་མཚོ་ནི། །ཟབ་མོར་འཇུག་འདོད་རྣམས་ཀྱི་གྲུ། །ཞེས་ཚིགས་བཅད་རྐང་བཞི་པ་དང་སྡེབ་སྦྱོར་རིག་པའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་རང་བཞིན་གསལ་བོར་བསྟན་ཐོག ཚིགས་བཅད་ལ་སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་ཡི་གེ་བགྲང་བ་བྲྀཏཏ་དང་ཕྱི་མོ་བགྲང་བ་ཛཱ་ཏི་ཞེས་རིགས་གཉིས་སུ་ཕྱེས་ཡོད་པ་དེ་ནི་ལེགས་སྦྱར་སཾསྐྲྀཏའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་ལས་བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་ལ་འདྲ་སྦྱར་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་རང་ཅག་ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ཡིན། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་སྡེབ་སྦྱོར་རིག་གནས་ཀྱང་རྒྱ་གར་བའི་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་གཞུང་ཡིན་མོད། དེ་བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་ལག་ལེན་དང་འབྲེལ་སྦྱོར་མི་བཏུབ་པ་མ་གཏོགས་དེར་རང་ངོས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྡན་ཡོད་པ་ནི་བཤད་ཅི་དགོས། སྤྱིར་བོད་ལའང་རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་གཞིར་བཟུང་བའི་ཚིགས་བཅད་སྡེབ་ཚུལ་གྱི་ཆོས་ཉིད་དམ་སྒྲིག་སྲོལ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་ལ། ད་ཆ་ཆེད་མཁས་འགའ་ཟུང་གིས་དེར་གཞུང་ལུགས་སུའང་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་འདུག་པས།11 སྡེབ་སྦྱོར་ཤེས་ན་ཚིགས་བཅད་ལ་མི་རྨོངས་ཞེས་པ་ལྟར། བོད་སྐད་ཚིགས་བཅད་ལ་མཁས་པར་བྱ་འདོད་ན་ཐོག་མ་ཉིད་དུ་དེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་ལ་མྱོང་གོམས་ཡོད་པ་བྱེད་དགོས་སྙམ། ཡང༌། སྐད་ཀྱི་དབང་གིས་ལུས་རིགས་དབྱེ་བྱེད་ཚུལ་ཐད། རྩ་གཞུང་དུ། ངག་གི་རང་བཞིན་དེ་དག་ཀྱང༌། །ལེགས་སྦྱར་དེ་བཞིན་རང་བཞིན་དང༌། །ཟུར་ཆག་འདྲེས་མ་ཞེས་པ་སྟེ། །རྣམ་པ་བཞི་རུ་མཁས་པས་གསུངས། །ཞེས་དང༌། སྤེལ་མ་ཟློས་གར་ལ་སོགས་ཏེ། །དེ་དག་རྣམས་ནི་གཞན་ན་རྒྱས། །ཞེས་རྩོམ་རིག་གི་རྒྱུ་ཆར་སྐད་རིགས་བཞི་སྟེ་ལེགས་སྦྱར་སཾསྐྲྀཏ་དང༌། ཡུལ་མི་རང་བཞིན་པའི་སྐད། ཟུར་ཆག་གི་སྐད། ཤ་ཟའི་སྐད་བཅས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ལུས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཅིག་བསྟན་ཡོད། ལར་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ནི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ངག་སྦྱོར་ནི་རྩོམ་རིག་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་གྲུབ་རྒྱུའམ་ཆ་རྐྱེན་ཡིན་ལ། དེ་ལས་རྩོམ་རིག་ལ་ངག་སྦྱོར་གྱི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་ཡང་མཐོང་ཐུབ། དེ་ལྟ་ནའང་མི་རིགས་རྩོམ་རིག་གི་ཚད་གཞི་གཙོ་བོ་ནི་ངག་སྦྱོར་ཡིན་སྟབས་མི་རིགས་གཞན་གྱི་སྐད་ཀྱིས་དེ་དང་ཐ་དད་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་ནམ་ཡང་མི་ཐུབ། གོང་དུ་རྩ་གཞུང་དང་འབྲེལ་ནས་བསྟན་པའི་ལེགས་སྦྱར་སོགས་ནི་འཕགས་ཡུལ་གྱི་དབང་དུ་བྱས་པ་ཡིན་ལ། སྐད་རིགས་དེ་དག་གིས་སྦྱར་བའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་བགྲང་བའང་རྒྱ་གར་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གཞིར་བཞག་གིས་བཤད་པ་ཞིག་རེད། བོད་སྐད་རང་ལའང་ལེགས་སྦྱར་སོགས་རིགས་བཞིའི་དབྱེ་ཚུལ་ཞིག་དྲན་དབང་འགས་བསྟན་མོད། དེ་ནི་དབྱེ་ཚུལ་གྱི་རིགས་ལམ་ཙམ་འདྲ་བ་ལས་རྒྱ་གར་བའི་སྐད་རིགས་བཞིའི་བོད་སྐད་ལ་ཚབ་བྱེད་པའི་གོ་དོན་གཏན་ནས་མིན། དེ་བས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་རྩོམ་རིག་གི་གྲུབ་རྒྱུར་རྒྱ་གར་བའི་སྐད་རིགས་བཞིའི་ཆོས་ཉིད་ཞིབ་བཤད་གནང་བ་དེ་བོད་ལུགས་ལ་ལག་ལེན་གྱི་རང་བཞིན་སྟོང་བའི་བཤད་རྒྱུན་ཙམ་དུ་རྟོགས་སླ་བས་མཚོན་ནོ།།
༢༽ རྒྱན་གྱི་སྐོར། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཅུང་ལེགས་པོ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན། དེ་བསམ་བློའི་རང་བཞིན་ནམ་བརྗོད་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཕྱུག་དགོས་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་དེར་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་སམ་རྒྱན་ངེས་ཅན་ཞིག་འཛོམས་དགོས་ཏེ༑ གཞན་དུ་ན་སྤྱིར་བཏང་གི་རྗོད་ཚིག་ཙམ་ལས་རྩོམ་རིག་གི་ངག་ཚིག་ཏུ་མི་འགྱུར་བས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་ཟུར་མཁར་པ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས། རྒྱལ་པོ་ལང་ཚོས་དྲེགས་གྱུར་ཀྱང༌། །རྒྱན་མེད་པ་ན་སྐྱེ་བོས་གླེང༌། །དེ་བཞིན་སྙན་ངག་མི་ལྡན་པའི། །བསྟན་བཅོས་མཁས་ལ་རྩིས་སུ་མེད། །ཅེས་སྙན་ངག་གི་ཉམས་དང་ལྡན་པའི་ཚིག་རྒྱན་གྱི་སྦྱོར་བ་དང་བྲལ་ཚེ་རྩོམ་པ་མཁས་པའི་བསྟན་བཅོས་སུ་མི་འགྱུར་བར་གསུངས་པ་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ལས་བོད་རང་གི་སྔར་སྲོལ་ལ་རྩོམ་པ་བཟང་ངན་ཡང་རྒྱན་སྦྱོར་ཚུལ་ལ་མཁས་མིན་གྱིས་འབྱེད་པ་གསལ་ལོ། །སྙན་མེའི་ལེའུ་གསུམ་ག་དང་ཁྱད་པར་དུ་ལེའུ་གཉིས་པ་ཆ་ཚང་ལ་རྒྱན་གྱི་སྐོར་མཚན་མཚོན་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད་པས་གྲངས་འབོར་གྱི་ཆ་ནས་སམ་གཞུང་སྤྱི་ཁོག་ནས་བལྟས་ན་རྒྱན་གྱི་རྣམ་གཞག་གཙོ་བོར་སྟོན་པ་གསལ་བས་ཆོས་རྗེ་ས་པཎ་དང་འབྲུག་ཁམས་སྤྲུལ་སོགས་ཀྱིས་གཞུང་འདི་རྒྱན་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཏུ་བཞེད་པ་ལོས་ཡིན། གང་ལྟར་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ལ་གལ་གནད་ཆེ་བའི་ཚིག་རྒྱན་གྱི་གོ་དོན་དང་རྣམ་གྲངས་སོགས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་འབོར་ཆེན་གསལ་ཡོད། དེ་ལ་རྒྱན་ཞེས་པ་བྱ་བ་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་པ་ནི། རྩ་གཞུང་དུ། སྙན་ངག་མཛེས་པར་བྱེད་པ་ཡི། །ཆོས་རྣམས་རྒྱན་ཞེས་རབ་ཏུ་བརྗོད། །ཅེས་ཚིག་སྦྱོར་རམ་སྐད་ཆ་མཛེས་བྱེད་ཀྱི་ཆོས་སམ་ཐབས་ཤིག་ལ་བཤད་པ་དེའི་བྱེད་ལས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོས། “རྒྱན་ཞེས་བྱ་བར་རབ་ཏུ་བརྗོད་དེ་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པ་དང་མཛེས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་”12ཞེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་རྒྱན་ནི། དེ་ནི་ད་ལྟའང་རྣམ་རྟོག་སྟེ། །དེ་དག་མ་ལུས་སུས་འཆད་ནུས། །ཞེས་པ་ལྟར་སྤྱིར་ཚད་གཟུང་མེད་ནའང༌། འོན་ཀྱང་རྣམ་རྟོག་ས་བོན་ནི། །སྔོན་གྱི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱིས་བསྟན། །དེ་ནི་རབ་ཏུ་ལེགས་སྦྱར་ཕྱིར། །ཡོངས་སུ་ངལ་འདི་བདག་གིའོ། །ཞེས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་སློབ་དཔོན་དབྱུག་པ་ཅན་གྱིས་རྒྱན་གྱི་སྐོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་བསྟན་པ་དག་རིགས་དབྱེ་བྱས་ན། རང་བཞིན་ནམ་ངོ་བོའི་ཆ་ནས། རང་བཞིན་བརྗོད་དང་འཁྱོག་བརྗོད་ཅེས། །ངག་གི་རང་བཞིན་ཐ་དད་གཉིས། །ཞེས་པ་ལྟར་དྲང་འཁྱོག་གི་རྒྱན་གཉིས་སུ་དང༌། བྱེད་ལས་སམ་ཉམས་འདོན་ཚུལ་གྱིས་དོན་སྒྲ་གབ་ཚིག་གི་རྒྱན་གསུམ་དུ་དབྱེ་བ། ས་གནས་མ་འདྲ་བས་མཁས་པའི་བཞེད་ལུགས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་གྱི་རྒྱན་བཅས་སུ་བསྡུ་རིགས་པར་གྲགས་ཤིང་གྲུབ་བོ། །དེ་དག་ལ་རྩ་བའི་རྣམ་གྲངས་དང་ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་མང་པོ་དང་བཅས་ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བར་བསྟན་པ་དག་རྩོམ་རིག་གི་ལག་ལེན་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁོ་ཆེ་བ་རྐྱང་ཡིན་པས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པའི་ད་ཡོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས། “རང་རེ་རྣམས་ཀྱི་ད་ལྟའི་རྩོམ་ལུགས་འདི་ནི་རྒྱ་སྐད་བོད་དུ་བསྒྱུར་པ་རྣམས་ཀྱི་དབྱིབས་ཁོ་ནར་བྲིས་པ་ཡིན་ལ། དེ་རྣ་བར་འཇགས་འཇགས་ནས་གོ་བདེ་བར་སོང་བ་ཡིན་གྱི། བོད་སྐད་རང་དབང་བའི་སྒྲིག་ཚུལ་ནི་མིན་པར་ངེས་མོད་སུ་ཞིག་གི་རྣ་བར་འགྲོ།”13 ཞེས་པ་ལྟར་སྙན་མེར་བསྟན་པའི་རྒྱན་མཐའ་དག་བོད་ལུགས་ལ་ཉམས་ཐོན་པར་སྦྱོར་བཏུབ་པའང་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན། སྦྱར་རྒྱན་དག་ལ་མཚོན་ན། འབྲུག་སྤྲུལ་སྙན་འགྲེལ་དུ། “སྦྱར་ཚུལ་གྱི་དོན་ཡོངས་རྫོགས་བོད་ལ་སྐད་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱིས་བསྒྱུར་དུ་མི་བཏུབ་”14ཅེས་པ་ལྟར། སྦྱར་རྒྱན་རྣམས་བོད་སྐད་དུ་ཕལ་ཆེ་བར་ས་བཅད་མ་སྟོངས་ཙམ་ལས་རྒྱན་གྱི་ཉམས་ཁྱད་པར་ཅན་ཐོན་དཀའ་བ་དང༌། དེ་བཞིན་བྱ་དཀའི་རྒྱན་དག་ལས་ཀུན་ཏུ་ཟུང་ལྡན་དང༌། བཟློག་པའི་ཟུང་ལྡན། གནས་དང་གསལ་བྱེད་ངེས་པ་སོགས་ཡི་གེའི་རོལ་རྩེད་ཙམ་ལས་ཉམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་སྟོན་མི་ཐུབ་པས་མཚོན་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་ཚིག་རྒྱན་རྣམས་ལའང་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སུ་གཏོགས་ཤིང་སྦྱོར་བཏུབ་མིན་ཅི་རིགས་ཡོད་པ་ཤེས་སོ།།
༣༽ སྐྱོན་སེལ་ཐད། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་སྐྱོན་སེལ་སྐོར་ནི་གསར་རྩོམ་མམ་གཞན་གྱི་རྩོམ་རིག་ལ་སྐྱོན་ཡོན་བརྗོད་པ་གང་ལའང་དགེ་སྐྱོན་འཇལ་བའི་ཚད་གཞིའི་གཞུང་ལུགས་ཅུང་འཐུས་ཚང་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་སྔར་ཞིབ་རྒྱས་སུ་བསྟན་ཡོད་པས་འདིར་བསྐྱར་བརྗོད་བྱེད་དགོས་མ་མཆིས་མོད། སྐྱོན་སེལ་གྱི་སྐོར་མཐའ་དག་བོད་ལུགས་ལ་རྣམ་གཞག་བྱེད་ཐུབ་པའང་མ་ཡིན་ཏེ། འབྲུག་སྤྲུལ་སྙན་འགྲེལ་དུ། “དེ་ལྟར་སྒྲ་དང༌། ངལ་བསོ་དང༌། སྡེབ་སྦྱོར་དང༌། མཚམས་སྦྱོར་ཉམས་པ་སྟེ་བཞི་བོ་འདི་ནི་ཕལ་ཆཻར་ལེགས་པར་སྦྱར་བ་སཾསྐྲྀཏའི་སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་བ་ལ་འབྱུང་ཞིང༌། སྐད་གཞན་ལའང་དེ་དག་གི་ཕྱོགས་མཐུན་རེ་འབྱུང་བ་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྤང་བ་བྱ་དགོས་”15ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། དཔེར་ན། སྡེབ་སྦྱོར་ཉམས་པའི་སྐྱོན་ལ། རྩ་བར། གང་དུ་ཡི་གེ་ལྷག་ཆད་དང༌། །ལྕི་ཡང་ཇི་ལྟ་བཞིན་མི་གནས། །དེ་ནི་སྡེབ་སྦྱོར་ཉམས་པ་སྟེ། །སྐྱོན་འདི་ཤིན་ཏུ་སྨད་པའོ། །ཞེས་ཚིགས་བཅད་རྐང་བཞི་བར་ཡི་གེ་ཆད་ལྷག་གམ་ཡི་གེ་ལྕི་ཡང་སྡེབ་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་དང་མ་མཐུན་པའི་སྐྱོན་གང་རུང་བཤད་པ་ལས་སྒྲ་ལྕི་ཡང་སྡེབ་པའི་སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་རྣམ་གཞག་བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་ལ་མེད་པ་དང༌། དེ་བཞིན་མཚམས་སྦྱོར་ཉམས་པའི་སྐྱོན་ཡང་རྒྱ་སྐད་ལྟར་བོད་ལ་དབྱངས་གསལ་མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་ལུགས་མེད་པས་མཚོན་ནོ།།
༤༽ རྩོམ་གཤིས་སམ་ཡོན་ཏན་ཐད། སྙན་མེའི་དང་པོར་བསྟན་པའི་སྦྱར་བ་སོགས་ལམ་གྱི་ཡོན་ཏན་བཅུ་ནི། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཤར་མཁས་པའི་རྩོམ་གཤིས་ཀྱི་རྩ་བའི་གཞུང་ལུགས་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ཡང་དངོས་ལྷོ་བ་དང་བཟློག་པ་ཤར་བའི་ལུགས་ཡིན་གཤིས་སྙན་འགྲེལ་རྣམས་སུ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྒྱན་བཅུར་བཟུང་སྟེ་གོ་དོན་དཔེར་བརྗོད་གནང་ཡོད། ཚིག་སྦྱོར་འཇམ་ཞིང་བརྗོད་དོན་རྟོགས་སླ་བ་ཅན་ལ་ལྷོ་བས་གཙིགས་འཛིན་བྱེད་པ་དང་ཚིག་རྩུབ་ཅིང་ཁ་དམ་ལ་འཕྲལ་དུ་གོ་མི་བཏུབ་པར་ཤར་བས་མཐོང་ཆེན་བྱེད་པ་ཡིན། རང་རེ་བོད་ལ་ས་གནས་ཀྱི་དབང་གིས་རྩོམ་གཤིས་ཐ་དད་པར་འབྱེད་དུ་མེད་ཀྱང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱིས་བོད་ཀྱི་མཁས་པའི་ཁྲོད་རྩོམ་གཤིས་མི་འདྲ་བ་དེ་གཉིས་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་གནས་ཡོད། བསམ་བློའི་ཆུ་ཚད་མི་འདྲ་བའི་ཀློག་མཁན་གྱི་རེ་འདུན་དང་བསྟན་བྱ་དམིགས་བསལ་བའི་དགོས་མཁོའི་ཆེད་རྩོམ་གཤིས་དེ་གཉིས་ཀ་མཁས་པ་རེ་རེར་འཛོམས་དགོས་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ལས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་མེད་རེངས་པོ་ཞིག་མིན་པར་སེམས། གང་ལྟར་རྩོམ་གཤིས་སམ་ལམ་གྱི་ཡོན་ཏན་ཕལ་ཆེར་བོད་ལུགས་ལ་རིགས་འགྲེ་བྱེད་ཐུབ་པ་མ་ཟད་རྩོམ་འབྲིའི་ལག་ལེན་ལ་དགོས་མཁོའང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་སྨོས་མ་དགོས་ཀྱང༌། འགའ་ཟུང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་ཇི་བཞིན་དུ་སྦྱོར་མི་བཏུབ་སྟེ། དཔེར་ན། སྦྱར་བ་དང༌། མཉམ་ཉིད། ཤིན་གཞོན། བརྗིད་པ་བཅས་ནི་ཡི་གེའི་སྦྱོར་བ་ལྕི་ཡང་དང་མཉམ་མིན་གྱིས་བཞག་པའི་རྩོམ་གཤིས་གང་ཞིག རྒྱ་གར་ཡི་གེའི་ལྕི་ཡང་གི་རྣམ་གཞག་གིས་བོད་ཡིག་ལ་གཞལ་མི་ཐུབ་པས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་འགྲེལ་བྱེད་སྔོན་མ་དག་གིས་སྤྱི་སྤོམ་དང་རབ་རིབ་ཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་ཚུལ་ནི། བོད་མཁས་པ་མི་ཕམ་དགེ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས། “ཀཻ་ལ་ཤ་རིའི་མགུལ་གྱི་སྙན་ངག་མཁན། །ཕལ་ཆེར་ཡོན་ཏན་རྣམ་བཅུའི་འཇུག་པ་ཡིས། །ཚིག་སྦྱོར་ས་ཆེན་འདེགས་ཚེ་རི་མོ་ལ། །བྲིས་པའི་སྒྲོན་མེ་དང་མཚུངས་གསལ་ཆས་དབེན།”16 །ཞེས་གསུངས་པ་ལས་དཔོག་ཐུབ། འདིར་རྒྱ་གར་ཡི་གེའི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ལྕི་ཡང་གི་རྣམ་གཞག་གིས་བོད་ལ་ཇི་བཞིན་སྦྱོར་མི་བཏུབ་ཅེས་བཤད་པ་ལས་བོད་ཡིག་རང་ལ་འཇམ་རྩུབ་བམ་ལྕི་ཡང་གི་རྣམ་གཞག་མེད་པའི་གོ་དོན་མིན། རིན་སྤུངས་པའི་སྙན་འགྲེལ་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་པས་གཞལ་ཏེ་འགྲེང་བུ་ཅན་དང༌། ན་རོ་ཅན། མཐའ་རྟེན་ཅན་རྣམས་ལྕི་བ་དང༌། དེ་ལས་ལྡོག་པ་རྣམས་ཡང་བར་འགྲུབ་ཅེས་འབྱུང་ཞིང༌། རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་དགྱེས་གླུ་དང་འབྲུག་སྤྲུལ་གྱི་སྙན་འགྲེལ་དག་ཏུ་རྟགས་འཇུག་གི་ཕོ་མོ་མ་ནིང་གི་སྒྲ་གདངས་ལྟར་ཕྱེ་རིགས་ཚུལ་ཡང་གསུངས་པ་དཔྱད་གཞིར་ཆེའོ།།
༥༽ བརྗོད་བྱའི་ཐད། སྙན་ངག་མེ་ལོང་སྙན་ངག་གམ་རྩོམ་རིག་ཇི་ལྟར་རྩོམ་ཚུལ་གཙོ་བོར་སྟོན་པའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལས་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་མིན་ཡང༌། སྐབས་འདིའི་བརྗོད་བྱ་ཞེས་པ་ནི་སྙན་མེའི་དཔེར་བརྗོད་ཁག་གི་ནང་དོན་ལ་དམིགས་པ་ཡིན། སྤྱིར་རྩོམ་རིག་གི་བརྗོད་བྱར་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་སྙན་ངག་ཆེན་པོའི་མཚན་ཉིད་སྟོན་སྐབས། སྔོན་བྱུང་གཏམ་ལས་གྱུར་པའམ། །ཅིག་ཤོས་ལེགས་པ་ལ་བརྟེན་པ། །སྡེ་བཞི་འབྲས་བུའི་དབང་གྱུར་དང༌། །མཁས་ཤིང་རྒྱ་ཆེའི་འདྲེན་པ་ཅན། །ཞེས་པ་ལྟར་སྔར་བྱུང་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཏམ་དང་དེའི་ཅིག་ཤོས་མིག་སྔའི་བྱ་དངོས་གསར་བ་སོགས་མདོར་ན་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་དོན་མཐའ་དག་གཟུང་རིགས་ཀྱང༌། རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡིན་རུང་ཡུལ་དུས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བརྟེན་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་པས་ཡུལ་དུས་གང་ཞིག་གི་འཆིང་རྒྱ་ལས་འགོངས་མི་སྲིད་དོ། །སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་དང་སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྩོམ་འབྲིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་བར་དགོས་དབང་གི་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་ངེས་མ་ཟད། དབྱུག་པ་ཅན་གྱི་རིག་གནས་བསམ་བློ་དང་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཡོད་པའང་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་ལ་བལྟས་ན་ཚོར་ཐུབ། སྙན་མེའི་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་ལ་ཕྱི་ནང་ཆོས་ལུགས་ཁག་གི་ལྟ་གྲུབ་དང༌། རིག་བྱེད་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ལྷ་སྒྲུང་སྣ་ཚོགས། རང་སྡེ་ཁྲིམས་དང་བཟང་སྤྱོད་ཀྱིས་སྐྱོང་ཞིང་ཕས་རྒོལ་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པའི་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་ལ་བསྟོད་བསྔགས། རྒྱལ་པོ་སོགས་མཐོ་རིམ་དབང་བསྒྱུར་པའི་འཚོ་བ། རྒྱ་གར་གྱི་རི་ཆུ་དང་ཤིང་ནགས་སོགས་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་སྣ་ཚོགས། ཡུལ་མིའི་འཚོ་བ་དང་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་སྣ་ཚོགས། བུད་མེད་མཛེས་མའི་ཁྱད་ཆོས་དང་བཟའ་ཚང་བར་གྱི་འགལ་མཐུན་གནས་ཚུལ། འདོད་སྲེད་ཤེ་སྦྱོར་གྱི་རེག་བྱའི་ཡོན་ཏན་སོགས་ཅུང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་དེ་དག་གིས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་བརྗོད་བྱར་ཁ་སྣོན་གྱ་ནོམ་པ་ཞིག་བྱས་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟ་ཡང༌། ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཡང་ཕོག་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། ཟླ་ཟེར་དང་མ་ལ་ཡའི་རླུང་སོགས་གྲང་རེག་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པ་དང༌། མཛེས་མའི་ཁ་དང་ལུས་ལས་དྲི་བྲོ་བ། གླང་པོ་ཆེའི་དམག་དཔུང་སོགས་རྒྱ་གར་བའི་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་དེ་དག་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་གནས་བབ་དང་རིག་གནས་ཁྱད་ཆོས་ལ་མི་མཐུན་པ་དང༌། དེ་བཞིན་གྲོང་ཚིག་གམ་འདོད་སྲེད་ཤེ་སྦྱོར་གྱི་གཏམ་དང་འབྲེལ་བའི་ནང་དོན་དག་སྤྱིར་འཇིག་རྟེན་པ་རང་ག་བའི་བསམ་ངོར་ལྟོས་ན་སྐྱོན་དུ་ལྟ་མི་རིགས་ཀྱང་བོད་མིའི་བཟང་སྤྱོད་ལྟ་བ་དང་མི་འཚམ་པ་སོགས་སྙན་མེར་འཆད་ཉན་བྱེད་མཁན་དག་གིས་ངེས་པར་དུ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་གོ།
གཞན་ཡང༌། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་བསྟན་པའི་རྩོམ་པའི་དགོས་པ་དང༌། དགོངས་པ་ཅན་གྱི་རྒྱན་དུ་བསྟན་པའི་རྩོམ་རིག་གི་སྲོག་གམ་དགོས་པ། དོན་སྟོན་སྟངས་དང་ཚིག་སྦྱོར་བྱེད་ཚུལ་དགོངས་པ་ཅན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་བཞི། རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཉམས་འགྱུར་སྐོར། རྩོམ་གཤིས་ཁ་དམ་ལྷོད་རིགས་གཉིས། རྩོམ་རིག་གི་རྣམ་པའི་དབྱེ་བ་བལྟ་བྱའི་སྙན་ངག་དང་མཉམ་བྱའི་སྙན་ངག་གཉིས། སྙན་ངག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རྒྱུ་སོགས་རྩོམ་རིག་སྐོར་གྱི་གལ་ཆེའི་གཞུང་དོན་རྣམས་ཀྱང་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་རིན་ཐང་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་ནོ།།
གཉིས། ལག་ལེན་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་གཞུང་ལུགས་ཁྲིད་སྦྱོང་བྱ་ཐབས།
འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱིས་གསར་སྐྲུན་བྱས་པའི་རིག་གནས་དཔལ་ཡོན་རྣམས་སྔ་མས་ཕྱི་མར་རིམ་པར་བརྒྱུད་སྤྲོད་བྱས་ཏེ་ད་གཟོད་རིག་གནས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་མ་ལག་གྲུབ་ཅིང༌། སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བྱ་བས་རིག་གནས་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་མ་ལག་རྒྱུན་འཛིན་དང་རིག་གནས་དེ་མཐུན་གྱི་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་ཐད་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་འདོན་ཐུབ། དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་རིམ་བྱོན་མཁན་པོས་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་གཉེར་བའི་བྱ་གཞག་ཁྲོད་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བྱ་བར་ནན་གཙིགས་མཛད་ཡོད། སྙན་ངག་རིག་གནས་ལ་མཚོན་ན། ཤོང་ལོ་ཆེན་པོས་མེ་ལོང་མ་ཚུར་ལེན་བྱས་རྗེས་དཔང་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་འགྱུར་བཅོས་དང་གཞུང་བཤད་བརྩམས་ཏེ་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་བཏོད་པ་ནས་བཟུང༌། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་པའི་ཁྲོད་སྙན་གཞུང་འདི་ལ་འཆད་ཉན་གྱི་མཐོ་རླབས་འཕྱུར་ཏེ་ད་ལྟའི་བར་ཁྲིད་རྒྱུན་ཉམས་མེད་དུ་གནས་ཡོད། སྤྱིར་འཆད་ཉན་ལ་བརྟེན་ནས་གཞུང་འདི་ཉིད་ཆ་ཚང་ཞིང་ཡང་དག་པར་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པར་ཁྲིད་སྦྱོང་ཇི་ལྟར་བྱ་ཐབས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པས་འདིར་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ཁྲིད་སྦྱོང་བྱ་ཐབས་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་གནད་འགའ་བརྗོད་པར་བྱའོ།།
༡༽ ཁྲིད་དེབ་འདེམས་སྤྱོད་འཚམ་པོ་བྱེད་དགོས་པ།
རིག་གནས་སློབ་གསོའི་བྱ་གཞག་ཁྲོད་དགེ་རྒན་གྱི་བྱང་ཚད་དང་སློབ་མའི་དོ་སྣང་གལ་ཆེ་བ་སྨོས་མེད་ཐོག་རིག་ཚན་གང་ཞིག་ཁྲིད་སྦྱོང་བྱེད་ནའང་དེའི་ཁྲིད་དེབ་འདེམས་སྤྱོད་འཚམ་པོ་ཞིག་བྱེད་རྒྱུར་ཡང་གཟབ་གྲུང་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན། རང་རེའི་སྙན་ངག་ཕྱོགས་ཀྱི་སློབ་རྟེན་མེ་ལོང་མའི་རྩ་གཞུང་ནི་ཚིགས་བཅད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཡོད་ལ། ལེའུ་གསུམ་ག་དྲིལ་བས་གཞུང་ཚད་ཤོ་ལོ་ཀ་དྲུག་བརྒྱ་ང་དྲུག་དང༌། ཚིགས་བཅད་རྣམས་ལ་རྐང་པ་རིང་ཐུང་ཅི་རིགས་ཤིག་མཆིས། སྙན་ངག་མེ་ལོང་ཁྲིད་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་རྩ་གཞུང་ཉག་གཅིག་གི་སྒོ་ནས་གཞུང་དོན་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་དཀའ་བར་བརྟེན། བོད་ཀྱི་རིམ་བྱོན་མཁས་པས་གཞུང་དེར་རྣམ་བཤད་རྒྱས་བསྡུས་དང་དཔེར་བརྗོད་སོགས་བརྒྱ་ཕྲག་ལོངས་པ་མཛད་ཡོད་པ་ནི་གཙོ་བོ་ཚུལ་འདིར་ཐོས་བསམ་བྱེད་མཁན་དབང་པོ་རབ་འབྲིང་ཐ་གསུམ་གྱི་དགོས་མཁོར་དམིགས་པ་ཞིག་ཡིན། དེ་བས་ན་སློབ་མཁན་གྱི་བསམ་བློའི་གནས་ཚད་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཁྲིད་དེབ་འདེམས་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སྙན་ངག་རིག་པར་གསར་སློབ་བྱེད་མཁན་དག་ལ་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གི་སྙན་ངག་སྤྱི་དོན་དང༌། རེབ་གོང་རྡོ་རྗེ་མཁར་གྱི་སྙན་ངག་བྱིས་པ་འཇུག་སྒོ་ལྟ་བུ་འཚམ་ལ། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཁྲིད་གཞིར་འཛུགས་རྒྱུར་དུང་དཀར་བའི་སྙན་འགྲེལ་དང་རྡོ་དགོན་གསང་བདག་རྡོ་རྗེའི་མིག་ཡིད་རྣ་བའི་དགའ་སྟོན་ལྟ་བུ་རྒྱས་བསྡུས་དང་ནང་དོན་སོགས་གང་ཐད་ནས་འཚམ་ཤོས་སུ་མཐོང་ལ། ཡིག་རྩ་ཅུང་ལེགས་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་སློབ་གཉེར་བ་སོགས་ཀྱིས་སྔར་སྲོལ་བཞིན་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་དབྱངས་ཅན་དགྱེས་གླུ་དང༌། བོད་མཁས་པའི་དཎྜིའི་དགོངས་རྒྱན། སྙན་འགྲེལ་ཡང་གསལ་སྣང་མཛོད་ལྟ་བུ་ཁྲིད་གཞིར་བཟུང་ན་ལེགས། དེ་བཞིན་སྙན་མེའི་སྐོར་ལ་སློབ་ཞིབ་རྒྱས་པ་བྱེད་བློ་ཡོད་རིགས་ཀྱིས་འབྲུག་ཁམས་སྤྲུལ་གྱི་དབྱངས་ཅན་ངག་གི་རོལ་མཚོ་དང་བསེ་ཚང་བློ་བཟང་དཔལ་ལྡན་གྱི་ཚངས་སྲས་བཞད་པའི་སྒྲ་དབྱངས་དག་སློབ་ཞིབ་ཀྱི་གཞི་རྟེན་དུ་གཟུང་རིགས་པར་སྙམ།
༢༽ ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གོ་རིམ་གཞིར་འཛིན་དགོས་པ།
དུས་རབས་རིམ་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་པའི་ཁྲོད་སྙན་ངག་མེ་ལོང་འཆད་ཉན་གྱི་རྐང་ཚུགས་པ་དང་བསྟུན་དེར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འཆད་ཉན་སྤེལ་སྟངས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲོལ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་ནི། ལེའུ་གཉིས་པ་ཐོག་མར་ཁྲིད་ནས་དེ་རྗེས་ལེའུ་ཐོག་མཐའ་གཉིས་ཁྲིད་པའམ། ཡང་ན་ལེའུ་གཉིས་པ་ཁོ་ན་ཙམ་ཁྲིད་དེ་འཇོག་པ་དེ་ཡིན། གོ་རིམ་དེ་ལྟར་ཁྲིད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་མེ་ལོང་མ་ཚིག་རྒྱན་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཙམ་ལ་ངོས་བཟུང་སྟེ་དེའི་རྒྱན་གྱི་སྦྱོར་ལུགས་ལྟེ་གནད་དུ་བཟུང་བ་གསལ་ཡང༌། རིམ་པ་དེ་ལྟར་ཁྲིད་པས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་རྩོམ་རིག་ཕྱོགས་ཀྱི་གནད་དོན་གལ་ཆེན་མང་པོ་ཞིག་ཆུད་གཟན་པར་འགྱུར་བ་མ་ཟད། ལེའུ་གསུམ་གའི་འབྲེལ་བར་བློ་ཁ་མ་ཕྱོགས་པས་སློབ་མའི་སྙན་གཞུང་སྦྱོང་བའི་རེ་འདུན་དང་ཡང་མི་འཚམ་པ་ཤེས་ཐུབ། གཞུང་ཚད་ཀྱི་གྲངས་འབོར་གྱི་ཆ་ནས་མེ་ལོང་མར་རྒྱན་གྱི་རྣམ་གཞག་ཤས་ཆེ་བར་སྣང་ཡང་རྒྱུ་མཚན་དེས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་ཚིག་རྒྱན་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཙམ་དུ་ཁ་ཚོན་གཅོད་མི་རུང་སྟེ། སྙན་ངག་མེ་ལོང་དུ་ཚིག་རྒྱན་གྱི་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པའི་ལུས་དང་སྐྱོན་སེལ་སོགས་རྩོམ་རིག་ཕྱོགས་ཀྱི་གལ་ཆེའི་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་གསལ་ཡོད་པ་གང་ཞིག དེ་དག་ཀྱང་རྩོམ་གཞུང་སློབ་མཁན་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་ངེས་པར་དུ་ཤེས་རྟོགས་དགོས་པའི་གཞུང་དོན་ཤ་སྟག་ཡིན་པས་སོ། སྤྱིར་བྱ་བ་གང་ཞིག་གཉེར་ནའང་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ལག་ལེན་ལ་འཇུག་པར་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གོ་རིམ་ངེས་ཅན་ཞིག་དང་བསྟུན་དགོས་ཤིང༌། བྱེ་བྲག་ཏུ་གཞུང་ལུགས་ཁྲིད་སྦྱོང་ལའང་སློབ་དཔོན་ཐུ་མིས། བསླབ་པའི་རིམ་པ་འདི་ཡིས་ནི། །གང་ཞིག་འབད་པ་ཆུང་ངུས་ཀྱང༌། །ཤེས་རབ་མྱུར་དུ་གྲོལ་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གོ་རིམ་ཞིག་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ལག་ལེན་བྱེད་དགོས་པར་གདོན་མི་ཟ། དེ་བས་རང་ཅག་གིས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་འཆད་ཉན་སྤེལ་སྟངས་ཐད་སྔར་སྲོལ་ལ་དམ་འཛིན་མི་བྱེད་པར་གཞུང་རང་ངོས་ཀྱི་གོ་རིམ་ལྟར་ཐོག་མར་ལེའུ་དང་པོ་དང་དེ་ནས་གཉིས་པ་སོགས་རིམ་པར་ཁྲིད་ན་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན་ཞིང་སློབ་མ་བཀྲི་བའི་དོན་དངོས་གནས་ཚུལ་དང་འཚམ་པར་འདོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་འབྲུག་སྤྲུལ་སྙན་འགྲེལ་དུ། “ལུས་ནི་རེ་ཞིག་ཅེས་སོགས་ཏེ་རེ་ཞིག་གི་སྒྲ་ནི་རིམ་པའི་དོན་ཏེ། རྒྱན་གྱི་གནས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་པོར་ལུས་བཤད་པར་བྱའོ།”17ཞེས་རིན་ཆེན་དཔལ་གྱི་རྒྱ་འགྲེལ་གྱི་ལུང་དྲངས་ཏེ་རང་ལུགས་སུ་བཟུང་བ་ལྟར། སློབ་དཔོན་དཎྜིས་གཞུང་འདི་དང་ཐོག་སྒྲིག་རྩོམ་སྐབས་ལུས་རྒྱན་སྐྱོན་སེལ་སོགས་རྩོམ་གཞུང་གི་གལ་ཆེའི་ནང་དོན་རྣམས་འཆད་ཉན་གྱི་དགོས་མཁོ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་གོ་རིམ་ངེས་ཅན་ཞིག་བསྒྲིགས་ནས་བརྩམས་ཡོད་པར་ངེས་ལ། མེ་ལོང་མའི་དཔྱད་བརྗོད་གྲགས་ཅན་སྙན་ངག་གི་རང་མདངས་གསལ་བ་ཞེས་པར་ཡང་སྙན་མེའི་ལེའུ་དང་པོ་ནི་ལེའུ་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའམ་གླེང་གཞི་ལྟ་བུ་སྟེ་གཞུང་འདིའི་དོན་རྩ་ཡིན་ཚུལ་དང༌། ཡོན་ཏན་བཅུ་ནི་རྒྱན་རིག་གཞུང་གི་ཁོག་དབུབས་ཡིན་ཚུལ་རིགས་སྒྲུབ་ནན་ཏན་བྱས་ཡོད་པ། ལྷག་པར་དུ་ལེའུ་དང་པོའི་རྩོམ་པའི་དགོས་པ་དང༌། རྩོམ་བཟང་པོ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ། རྩོམ་གཤིས། རྩོམ་སྟངས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ནི་རྩོམ་གཞུང་ཁྲིད་སྦྱོང་གི་ཐོག་མ་ཉིད་དུ་ཤེས་དགོས་པ་འབའ་ཞིག་རེད་ལ། ལུས་རྒྱན་གྱི་རྣམ་གཞག་ཁོང་དུ་ཆུད་རྗེས་སྐྱོན་སེལ་གྱི་ཚུལ་ཤེས་གལ་ཆེ་བར་བརྟེན་ལེའུ་གསུམ་པའི་མཇུག་ཏུ་སྐྱོན་གྱི་སྐོར་བསྟན་པའང་རང་དགར་འདོར་མི་རིགས་པས་སོ།།
༣༽ བླང་དོར་དང་ཁ་གསབ་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཡོད་དགོས་པ།
སྙན་ངག་མེ་ལོང་བླང་དོར་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་དགོས་ཚུལ་སྔར་བརྗོད་པ་ལྟར། ཁྲིད་སྦྱོང་གི་ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་ནང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་གནད་ཀྱི་དམ་པ་ཡིན། དཔེར་ན། སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་ལ་རྒྱ་གར་བའི་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་འདྲེས་པར་མཚོན་ན། དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དོན་རྟོགས་པ་དང་མི་རིགས་གཞན་གྱི་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་ལ་རྒྱུས་ཡོད་བྱེད་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། དེ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ནང་སྦྱར་ཚེ་བོད་མིའི་མཛེས་དཔྱོད་ལྟ་བའམ་རིག་གནས་སེམས་ཁམས་དང་མི་མཐུན་གཤིས་བོད་རིགས་མི་མང་གིས་དགའ་མོས་མི་བྱེད་ཚུལ་དགེ་རྒན་གྱིས་གསེད་དཀྲོལ་དང་སློབ་མས་ངོས་ཟིན་ཐོབ་དགོས་པ་ལྟ་བུ། དེ་བཞིན་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལག་ལེན་ཁྲོད་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཟུར་མཁར་བ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས་སྲོག་གི་བརྡ་ཆད་གསར་གཏོད་བྱས་པས་མཚོན་གཞུང་འདིར་དགོས་ངེས་གསབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་མྱོང་བ་བཞིན། སྙན་ངག་མེ་ལོང་མར་མི་རིགས་གཞན་གྱི་རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་དང་བོད་མི་རིགས་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྒྱན་སྦྱོར་ལུགས་སོགས་ཁ་གསབ་དགོས་ངེས་བྱས་ཏེ་ཁྲིད་སྦྱོང་བྱེད་ཐུབ་ན་ད་གཟོད་ཕན་ཐོགས་མི་ཆུང་སྙམ།
༤༽ དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ལག་ལེན་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱ་དགོས་པ།
སྤྱིར་ཁ་རྒྱུན་ལ་མཚན་ཉིད་ཀྱི་རིགས་ལམ་ཤེས་མིན་ནི་རྩོད་གྲྭ་ལས་ཁ་བྱང་ཐུབ་མིན་དང༌། རིག་གནས་(ཐུན་མོང་རིག་གནས་ཏེ་གཙོ་བོ་བརྡ་སྤྲོད་དམ་སྙན་ངག་སོགས་སྒྲ་རིག་པའི་སྐོར།)ལེགས་པོ་ཤེས་མིན་ནི་དཔེར་བརྗོད་འཇོག་རྒྱུར་རག་ལས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། སྙན་གཞུང་སྦྱོང་བའི་དགོས་པ་གཙོ་བོའང་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་འོག་ལག་ལེན་ཐོག་ལུས་སྲོག་རྒྱན་གསུམ་ཚང་བའི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ལ་འཇུག་པའི་དམིགས་ཡུལ་མ་གཏོགས་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྟོང་བཤད་ཙམ་ལ་དམིགས་མཁན་ཡོད་མི་སྲིད། སྙན་གཞུང་ལག་ལེན་ལ་དངོས་འབེབས་བྱེད་དགོས་ན་དཔེར་བརྗོད་འབྲི་རྩོམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས་པ་སྟེ་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ལམ་ནས་རྒྱན་སྦྱོར་ཚུལ་སོགས་ལ་བྱང་གོམས་དགོས་པ་ནི་གནད་ཀྱི་སྙིང་པོ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་དེའི་དབང་གིས་སྔོན་ཆད་སྙན་གཞུང་ཁྲིད་པའི་ལག་རྗེས་ལྟ་བུར་ལེའུ་དང་པོའི་ལམ་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་ནས་སྐྱོན་བཅུ་སྤོང་བའི་བར་གྱི་དཔེར་བརྗོད་ཆ་ཚང་ཞིག་རྩོམ་རྒྱུགས་སུ་འབུལ་སྲོལ་ཀྱང་ཡོད། དེས་ན་སྙན་གཞུང་གི་གོ་རྟོགས་ཅི་ཙམ་ལེགས་རུང་རྩོམ་འབྲིའི་ལག་ལེན་ལ་འཇོན་ཐང་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་མི་འགྱུར་ཆེད་སྙན་གཞུང་ཁྲིད་པ་དང་དུས་མཚུངས་དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་ལག་ལེན་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་གལ་ཆེ་ཞིང༌། དེ་ནི་སྙན་གཞུང་ཁྲིད་སྦྱོང་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་འགན་ལེན་ཡང་ཡིན། དཔེར་བརྗོད་འཇོག་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་སྔོན་ཆད་སྙན་ངག་སྨྲ་བ་རིམ་བྱོན་གྱིས་ཚིགས་བཅད་ཀྱིས་བྱས་པ་འབའ་ཞིག་ལས་ཚིག་ལྷུག་གི་དཔེར་བརྗོད་བཞག་པ་མི་སྣང་ཡང༌། ཚིག་ལྷུག་ལའང་ཁ་བསྒྱུར་བྱས་ཏེ་ལྷུག་པའི་རྣམ་ཅན་གྱི་དཔེར་བརྗོད་འཇོག་རིགས། སྦྱར་རྒྱན་དང་སྒྲ་རྒྱན་སོགས་ཚིགས་བཅད་ལྟར་ལྷུག་པར་སྦྱོར་མི་བཏུབ་ཀྱང་དཔེ་རྒྱན་དང་གཟུགས་རྒྱན་སོགས་རྒྱན་ཕལ་མོ་ཆེར་རིགས་འགྲེ་བྱེད་ནུས། དཔེར་བརྗོད་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་འདེམས་སྟངས་ལ་མཚོན་ནའང་ཟླ་བ་དང་པདྨ་ལྟ་བུའི་འཁོར་རྒྱ་གུ་དོག་ཅིག་ཏུ་བསྐྱར་ཟློས་ཀྱིས་མི་ཚིམ་པར་དམ་པ་ལྷ་ཆོས་དང་འཇིག་རྟེན་མི་ཆོས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་སྡེ་བཞིའི་དོན་མཐའ་དག་ལས་གང་དགའ་ཅི་འོས་ཀྱི་བསལ་འདེམས་བྱེད་དུ་བཅུག་ཚེ་དཔེར་བརྗོད་འཇོག་པོའི་བྱ་དངོས་སྣ་ཚོགས་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་ལ་སྨན་པར་མ་ཟད་གཞི་སྣ་ཚོགས་དང་སྦྱར་བའི་རྩོམ་འབྲི་ཐུབ་པར་ཡང་ཕན་ཐོགས་ཡོད་སྙམ། དེ་བཞིན་རྒྱན་སོ་སོའི་མཚན་ཉིད་དང་མཐུན་པར་སྦྱོར་ཐུབ་ཆེད་དཔེར་བརྗོད་ཉུང་འཇོག་བྱེད་དུ་བཅུག་ལ་ལེགས་ཤིང༌། ལེའུ་གསུམ་གའི་དཔེར་བརྗོད་འཇོག་ཐུབ་ན་རབ་དང་གལ་སྲིད་དུས་ཚོད་སོགས་ཀྱིས་ལྕོགས་མིན་བྱུང་ཚེ་བྱེ་བྲག་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱན་སོ་སོའི་གཞི་རྩའི་མཚོན་ཐབས་ཤེས་སུ་འཇུག་རྒྱུར་འབད་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན། ཆོས་དཔེ་དང་དངོས་དཔེ་གཉིས་ལ་བརྟེན་ནས་དཔེ་རྒྱན་གྱི་གཞི་རྩའི་ཆོས་ཉིད་ཤེས་པ་དང༌། བསྡུས་དང་མ་བསྡུས་ཀྱི་གཟུགས་རྒྱན་ལ་བརྟེན་ནས་གཟུགས་རྒྱན་གྱི་རྩ་བའི་མཚོན་ཐབས་ཤེས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས་པས་མཚོན་ནོ། །རྩོམ་འབྲིའི་ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་སྐབས་ཐབས་ཚུལ་ཅི་འདྲར་བརྟེན་ནས་སྐབས་དོན་མཚོན་པ་དང་རྩོམ་ཉམས་ཐོན་པར་བསམ་གཞིག་གཏོང་བ་ལས་རྒྱན་གྱི་མཚན་ཉིད་དུ་འགྲོ་མིན་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་སྲོལ་མེད་ཀྱང་སྙན་གཞུང་ཁྲིད་སྦྱོང་གི་དཔེར་བརྗོད་འཇོག་སྐབས་རྒྱན་སོ་སོའི་མཚན་ཉིད་དང་མཐུན་པོ་ཡོང་ཐབས་སུ་འབད་དགོས་པ་སྨོས་སུ་མེད་དོ།། འདིར་སྨྲས་པ།
དཎྜིའི་སྙན་གཞུང་ངོ་མཚར་ཨ་དར་ཤ །ལོག་སྒྲུབ་གཡའ་ཆུས་མོག་པོར་བྱས་པའི་རྡུལ།།
ལྷག་བསམ་གངས་ཀྱི་རི་ལས་ཉེར་བབས་པའི། །དཔྱད་གཏམ་བདུད་རྩིའི་ཆབ་འདིས་དྭངས་པར་བྱས།།
དབྱངས་ཅན་མགྲིན་པར་རོལ་པའི་བཤེས་གཉེན་ལས། །མན་ངག་ལི་ཤིའི་ཡལ་འདབ་ཉེར་ཟོས་ཏེ།།
ངག་རིག་རི་བོའི་སུལ་ནས་སྒྲེག་པའི་དྲི། ཁུངས་མེད་ལབ་བརྡོལ་ཕལ་གྱི་དོ་ཟླ་མིན།།
འདིར་འབད་ལེགས་བྱས་ཆུ་ཡི་ཟིལ་བ་ཙམ། །མཆིས་ན་གངས་ལྗོངས་རྩོམ་རིག་འཕེལ་ཕྱིར་དང༌།།
རྨོངས་བཞིན་འོལ་ཚོད་བྱས་པའི་ཉེས་པ་དག །ཚུལ་འདིར་མཁས་པའི་མདུན་སར་གུས་པས་འཆགས།།
ཞེས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་རིགས་པའི་དོན་སྙིང་དང་བྱ་ཐབས་སྐོར་གླེང་བ་རེ་ཞིག་མཇུག་གྲུབ་པར་བྱས་སོ།། སརྦམངྒལཾ།
ཟུར་མཆན།
- མཁན་པོ་སྟོབས་ལྡན་རབ་འབྱམས་པས་མཛད་པའི་སྙན་ངག་མེ་ལོང་གི་ཟིན་ཐོ་དྲན་པའི་གསལ་འདེབས། མཚོ་སྔོན་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༢༩༤ བར་གསལ།
- ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གི་སྙན་ངག་སྤྱི་དོན་དུ་དྲངས་པའི་དཎ་ཌིའི་ངག་རྒྱུན་ལོ་རྒྱུས་གཞིར་བཟུང་ནས་བརྗོད་པ་དང་གཞན་ཡང་ལེགས་སྦྱར་ཤེས་པའི་གྲོགས་རེ་ཟུང་གི་ངག་ལས་ཀྱང་ཐོས༌།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༥༩ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་བཅུ་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་༤ བར་གསལ།
- བོད་མཁས་པ་མི་ཕམ་དགེ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སྙན་འགྲེལ་དཎ་ཌིའི་དགོངས་རྒྱན། མཚོ་སྔོན་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༨༩ བར་གསལ།
- མདོ་མཁར་ཞབས་དྲུང་ཚེ་རིང་དབང་རྒྱལ་གྱི་མི་དབང་རྟོགས་བརྗོད། སི་ཁྲོན་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་༡༤༢ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་བརྒྱའི་སྒོ་འབྱེད་ལྡེ་མིག་དེབ་ཕྲེང་དགུ་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ཤོག་ངོས་༢༥༩ བར་གསལ།
- དོར་ཞིའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་མུན་འཇོམས་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང༌། ཤོག་ངོས་ ༤༠༥ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༦༧༧ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༡༨ པར་གསལ།
- དོར་ཞིའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་མུན་འཇོམས་ནོར་ཕྲེང་དུ་ཚིགས་བཅད་སྡེབ་སྟངས་ཀྱི་ཤེས་བྱའི་རྣམ་གཞག་ཅེས་པ་ཞིག་འབྱུང་ངོ༌།
- འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོའི་སྙན་འགྲེལ་དབྱངས་ཅན་དགྱེས་པའི་རོལ་མཚོ། སྡེ་དགེའི་དཔལ་སྤུངས་ཤིང་པར། ཤོག་ངོས་ ༥༡ ཉ་༥ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་བཅུ་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༢༨༢ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༤༦༦ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༦༧༧ བར་གསལ།
- བོད་མཁས་པའི་དཎྜིའི་དགོངས་རྒྱན། མཚོ་སྔོན་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༤༢༠ བར་གསལ།
- གངས་ཅན་རིག་མཛོད་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་ལྕགས་པར། ཤོག་ངོས་ ༥༥ བར་གསལ།